Ένα άλλο παράδειγμα είναι η τεχνητή νοημοσύνη. Ο άνθρωπος είναι ικανός να δημιουργήσει ένα λογισμικό που μπορεί να κάνει ό,τι και ο ανθρώπινος εγκέφαλος και πολύ περισσότερα, πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά. Και χρησιμοποιώντας αυτό το λογισμικό, μπορεί να κατασκευάσει και μηχανές (ρομπότ) που θα μπορούν να κάνουν πρακτικά ό,τι μπορεί να κάνει και ένα ανθρώπινο σώμα: να καλλιεργεί τη γη, να κάνει υδραυλικές ή ηλεκτρολογικές εργασίες, εγχειρήσεις, να οδηγεί, να τρέχει, να κόβει ξύλα, κ.ο.κ.
Επειδή λοιπόν μπορούμε να τα κάνουμε όλα αυτά, πρέπει να τα κάνουμε; Ή μήπως πρέπει να θέσουμε κάποια όρια στην υλοποίηση των δυνατοτήτων μας; Για πρώτη φορά στην ιστορία του είδους μας μιλάμε ανοιχτά για το ενδεχόμενο της αντικατάστασης του ανθρώπου από τα ρομπότ. Τα επόμενα στάδια εξέλιξης της τεχνητής νοημοσύνης, όπως όλα δείχνουν, θα ξεπεράσουν οτιδήποτε μπορούμε να φανταστούμε σήμερα. Και όσοι λένε ότι και στο παρελθόν οι άνθρωποι φοβόντουσαν ότι θα χάσουν τις δουλειές τους μετά τη βιομηχανική επανάσταση και το διαδίκτυο αλλά τελικά δημιουργήθηκαν περισσότερες δουλειές, αγνοούν ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι άλλη μία τεχνολογική εξέλιξη σαν τις προηγούμενες. Πρώτη φορά κατασκευάζεται λογισμικό που μπορεί να μαθαίνει, να προσαρμόζεται, να αποφασίζει με δική του κρίση, να κατανοεί και να αντιλαμβάνεται το περιβάλλον όπως ένας ανθρώπινος εγκέφαλος και όχι βάσει εντολών ή προγραμματισμού.
Οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές για τους ανθρώπους: από το να χρησιμοποιηθεί από κάποιους που θέλουν να προκαλέσουν κακό, μέχρι και δισεκατομμύρια άνθρωποι να χάσουν τις δουλειές τους τις οποίες θα κάνουν τα ρομπότ, πιο γρήγορα, πιο αποτελεσματικά και σχεδόν αλάνθαστα.
Οι προγραμματιστές, οι συγγραφείς, οι συνθέτες, οι μεταφραστές, οι ψυχολόγοι, οι λογιστές, οι εκπαιδευτικοί, και γενικά όλα τα μη χειρωνακτικά επαγγέλματα, μπορούν να γίνουν και από την τεχνητή νοημοσύνη, σε συνδυασμό με προγράμματα προσομοίωσης φωνής και χρήσης πολυμέσων. Όταν τελειοποιηθεί η συνεργασία του software (του λογισμικού της τεχνητής νοημοσύνης) με το hardware (ρομπότ) δεν θα υπάρχει σχεδόν τίποτα που να μπορεί να κάνει ο άνθρωπος και να μη μπορεί να κάνει ένα ρομπότ. Και αν δεν υπολογίσουμε σωστά αυτές τις συνέπειες, κινδυνεύουμε με αυτοκατάργηση.
Για να βρούμε την ισορροπία μεταξύ του τι μπορούμε να κάνουμε και του αν πρέπει να το κάνουμε, η ερώτηση κλειδί είναι "χρειάζεται να το κάνω; με ωφελεί; συμβάλλει στη σωματική και ψυχική μου υγεία;". Τότε θα δούμε ότι από όλα αυτά που μπορούμε να κάνουμε, πολλά δεν χρειάζεται να τα κάνουμε.
Για να βρούμε την ισορροπία μεταξύ του τι μπορούμε να κάνουμε και του αν πρέπει να το κάνουμε, η ερώτηση κλειδί είναι "χρειάζεται να το κάνω; με ωφελεί; συμβάλλει στη σωματική και ψυχική μου υγεία;". Τότε θα δούμε ότι από όλα αυτά που μπορούμε να κάνουμε, πολλά δεν χρειάζεται να τα κάνουμε.
Π.χ. το να περπατάμε στο δρόμο και να ακούμε μουσική από το κινητό δεν χρειάζεται να το κάνουμε. Μπορούμε, αλλά δεν μας ωφελεί. Ίσα ίσα που έτσι εκπαιδευόμαστε να αποφεύγουμε τις σκέψεις μας, να μην έχουμε επίγνωση των όσων συμβαίνουν μέσα μας και να απασχολούμε συνεχώς την προσοχή μας με εξωτερικά ερεθίσματα. Το να σκεφτόμαστε συνεχώς το μέλλον, μπορούμε να το κάνουμε από άποψη δυνατότητας, αλλά μας βλάπτει. Χάνουμε τη συνειδητή βίωση των εμπειριών μας στο παρόν, ανησυχούμε, νιώθουμε ανήμποροι, αγχωνόμαστε και το σώμα αρρωσταίνει. Το να δημιουργήσουμε ρομπότ που μπορούν να κάνουν ό,τι κάνουν και οι άνθρωποι, είναι μεν χρήσιμο, αλλά ως ένα βαθμό. Πόσο χρήσιμο είναι να οδηγηθούν δισεκατομμύρια άνθρωποι στην ανεργία, μόνο και μόνο επειδή η τεχνολογική εξέλιξη μάς το επιτρέπει;
Η δυστυχία που βιώνουμε σαν άνθρωποι είναι ενδοειδικά δημιουργημένη, δηλαδή δημιουργείται από το ίδιο το ανθρώπινο είδος. Δεν έρχεται απ' έξω. Κανένα άλλο είδος, ούτε οι φυσικές καταστροφές, δεν ευθύνονται για τα όσα δεινά ζει ο άνθρωπος. Και αν εξετάσουμε καλά τις αιτίες που ωθούν τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται βλαπτικά απέναντι στον εαυτό τους και στους άλλους, θα δούμε ότι η πρώτη αιτία είναι ότι ζουν χωρίς να έχουν επίγνωση των όσων συμβαίνουν μέσα τους. Ζουν σαν υπνωτισμένοι, στον αυτόματο πιλότο, υπό την καθοδήγηση του προγραμματισμού τους, χωρίς να έχουν καν επίγνωση της ύπαρξής του. Αλλά μόνο όταν έχεις επίγνωση των σκέψεων και των συναισθημάτων σου, μπορείς να παρέμβεις στον προγραμματισμό σου και να τον υπερβείς.
Η δυστυχία που βιώνουμε σαν άνθρωποι είναι ενδοειδικά δημιουργημένη, δηλαδή δημιουργείται από το ίδιο το ανθρώπινο είδος. Δεν έρχεται απ' έξω. Κανένα άλλο είδος, ούτε οι φυσικές καταστροφές, δεν ευθύνονται για τα όσα δεινά ζει ο άνθρωπος. Και αν εξετάσουμε καλά τις αιτίες που ωθούν τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται βλαπτικά απέναντι στον εαυτό τους και στους άλλους, θα δούμε ότι η πρώτη αιτία είναι ότι ζουν χωρίς να έχουν επίγνωση των όσων συμβαίνουν μέσα τους. Ζουν σαν υπνωτισμένοι, στον αυτόματο πιλότο, υπό την καθοδήγηση του προγραμματισμού τους, χωρίς να έχουν καν επίγνωση της ύπαρξής του. Αλλά μόνο όταν έχεις επίγνωση των σκέψεων και των συναισθημάτων σου, μπορείς να παρέμβεις στον προγραμματισμό σου και να τον υπερβείς.
Τελικά, η ερώτηση που πρέπει να απαντήσουμε είναι: μας ενδιαφέρει να γίνουμε πιο αποδοτικοί, ή πιο ευτυχισμένοι; Θέλουμε να κάνουμε όσο μπορούμε περισσότερα πράγματα, ή να ζούμε με εσωτερική γαλήνη; Αν θέλουμε να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι και να ζούμε με γαλήνη, χρειαζόμαστε πολύ λίγα πράγματα και ο δρόμος σίγουρα δεν περνάει από την τεχνητή νοημοσύνη και την τεχνολογία. Αυτά που χρειαζόμαστε μάς δίνονται δωρεάν, καθώς είναι ενσωματωμένα στη φύση της ύπαρξής μας. Το μόνο που χρειάζεται είναι η πρόσβαση στη διδασκαλία.
Υ.Γ. Η εικόνα είναι δημιουργία της τεχνητής νοημοσύνης του copilot της Microsoft, όταν του ζήτησα να μου φτιάξει μια εικόνα που να συνδυάζει τεχνητή νοημοσύνη, ρομπότ και πνευματικότητα.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
