Σ' αυτό το άρθρο αναφέρονται κάποια σημάδια, κυρίως συμπεριφορικά, που μπορεί να δηλώνουν την ύπαρξη ή την αρχή μιας λίγο ή πολύ σοβαρής ψυχικής διαταραχής σε παιδιά και εφήβους. Οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να εκδηλώνονται στο σχολείο ή στο σπίτι, γι' αυτό είναι σημαντικό να είναι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί καλά ενημερωμένοι. Όσο πιο γρήγορα αντιμετωπιστούν αυτές οι διαταραχές, τόσο καλύτερα θα είναι τα αποτελέσματα.
Αλλαγές στη συμπεριφορά: Ξαφνικές και αναίτιες αλλαγές στη διάθεση, αυξημένη ευερεθιστότητα, συχνές συγκρούσεις στο σχολείο ή στην οικογένεια (μεταξύ γονιών ή και αδερφών), συχνές εκρήξεις θυμού ή επιθετικότητας, κοινωνική απόσυρση ή αποφυγή κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.
Συναισθηματικές αλλαγές: Επίμονη θλίψη, άγχος ή υπερβολική ανησυχία και ακραίες εναλλαγές της διάθεσης που δεν είναι χαρακτηριστικές για την ηλικία του παιδιού.
Ξαφνική πτώση στις σχολικές επιδόσεις: Δυσκολία στη συγκέντρωση και την ολοκλήρωση εργασιών, συχνά παράπονα για πονοκεφάλους που μπορεί να σχετίζονται με το στρες.
Διαταραχές ύπνου: Αλλαγές στα μοτίβα ύπνου, όπως δυσκολία να κοιμηθεί το παιδί ή συχνοί εφιάλτες.
Σωματικά συμπτώματα: Ανεξήγητα σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι ή πόνοι στην κοιλιά, αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, όπως ξαφνική απώλεια ή αύξηση βάρους.
Απομόνωση ή απόσυρση: Αποφυγή κοινωνικών δραστηριοτήτων ή απόσυρση από φίλους και συγγενείς, δυσκολία δημιουργίας ή διατήρησης φιλιών.
Αυτοτραυματισμός ή αυτοκτονικές σκέψεις: Οποιαδήποτε σημάδια αυτοτραυματισμού, όπως κόψιμο ή κάψιμο, και έκφραση σκέψεων αυτοτραυματισμού ή αυτοκτονίας.
Κατάχρηση ουσιών: Πειραματισμός ή αυξημένη χρήση ναρκωτικών ή αλκοόλ.
Ακραία τελειομανία: Επίμονος φόβος του παιδιού να κάνει λάθη ή να μην ανταποκριθεί στις υψηλές προσδοκίες. Ο φόβος αυτός μπορεί να στέκεται εμπόδιο για να δοκιμάζει καινούργιες δραστηριότητες ή να συμμετέχει σε δραστηριότητες όπου σκέφτεται ότι δεν θα ανταποκριθεί στις πολύ υψηλές προσδοκίες.
Δυσλειτουργική καθημερινότητα: Έντονοι φόβοι ή ανησυχίες που παρεμβαίνουν στην καθημερινή λειτουργικότητα του παιδιού, όπως η κοινωνική φοβία. Ακόμα και πιο ήπια (εκ πρώτης όψεως) συμπτώματα, όπως συνεσταλμένες συμπεριφορές ή αισθήματα ντροπής και κατωτερότητας, μπορεί να δηλώνουν την αρχή μιας διαταραχής προσωπικότητας.
Εάν παρατηρήσουμε ένα σύμπτωμα από τα παραπάνω για μία φορά, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αποτελεί σημάδι μιας ψυχικής διαταραχής. Κάτι όμως που επαναλαμβάνεται και συνυπάρχει με άλλα συμπτώματα, πρέπει να παρακινεί τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς και να απευθύνονται σε παιδοψυχολόγο ή παιδοψυχίατρο.
Η πρόληψη στην ψυχική υγεία θα έπρεπε να είναι ένα από τα κοινωνικά θέματα με τη μεγαλύτερη προτεραιότητα. Η ψυχική υγεία είναι καθοριστικής σημασίας τόσο για την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας, όσο και για την ευεξία, την αίσθηση ικανοποίησης, τη λειτουργικότητα και την παραγωγικότητα κάθε ανθρώπου ξεχωριστά.
Αν εξετάσουμε μόνο το άγχος, οι επιπτώσεις αγγίζουν δεκάδες τομείς: αυξημένες φαρμακευτικές δαπάνες, καταχρήσεις που δρουν αγχολυτικά, επιβάρυνση ασφαλιστικών ταμείων, χαμηλότερες επιδόσεις στην εργασία, χαμηλότερη ποιότητα ζωής λόγω ψυχοσωματικών, χαμηλή αίσθηση ικανοποίησης από τη ζωή, κ.τ.λ. Οι επιπτώσεις της παραγνώρισης της ψυχικής υγείας είναι καταστροφικές για τους ασθενείς, ενώ μπορεί να είναι πολύ επιβαρυντικές και για τα άλλα μέλη της οικογένειας.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
