Τους τελευταίους μήνες, με αφορμή την πανδημία, γίνεται συχνά λόγος για την ατομική ευθύνη. Γιατί όμως μιλάμε όλοι σαν να την ανακαλύψαμε τώρα; Είναι η ατομική ευθύνη ένα πρόσκαιρο θέμα της επικαιρότητας που σε λίγο καιρό θα πάψει να μας απασχολεί;
Ατομική ευθύνη υπάρχει παντού: στη διατροφή μας, στη φυσική μας κατάσταση, στην υγεία μας (σωματική και ψυχική), στο επάγγελμά μας, στην καθαριότητα του σπιτιού και της πόλης μας, όταν καλούμαστε να ψηφίσουμε, στον τρόπο ζωής μας, στην οδήγηση, ως καταναλωτές στις εμπορικές συναλλαγές, κ.ο.κ. Με λίγα λόγια, παντού.
Τι είναι η ατομική ευθύνη; Ατομική ευθύνη σημαίνει αποτελεσματικότητα που προκύπτει από συνειδητή στάση και δράση. Π.χ. η ατομική ευθύνη στην αντιμετώπιση της πανδημίας έγκειται στο να έχουμε επίγνωση των κινήσεών μας και της συμπεριφοράς μας στην κοινωνία: να φοράμε μάσκα, να πλένουμε τακτικά τα χέρια μας και να επιλέγουμε να μείνουμε σπίτι αντί να γίνουμε φορείς του ιού μεταδίδοντάς τον σε ανθρώπους που αδυνατούν να τον εξοντώσουν. Μόνο έτσι θα είμαστε αποτελεσματικοί στην επιβράδυνση ή και αναστολή της εξάπλωσης του ιού. Ατομική ευθύνη στην καθαριότητα σημαίνει να έχουμε επίγνωση των πράξεών μας για να μη γεμίζουμε το χώρο με σκουπίδια. Στη διατροφή σημαίνει ότι τρώμε έχοντας επίγνωση του τι τρώμε, όντας σε επαφή με το σώμα μας. Στις εκλογές σημαίνει ότι ψηφίζουμε με γνώμονα το πραγματικό συμφέρον μας που δεν μπορεί να διαχωριστεί από το κοινό συμφέρον.
Η πραγματική ατομική ευθύνη δεν προέρχεται από την επιβολή και το φόβο των κυρώσεων, ούτε από την εγωκεντρική αντίληψη. Προέρχεται από τη συνειδητή στάση απέναντι στις εμπειρίες μας. Είναι προϊόν της αυτογνωσίας και της συνειδητής ζωής. Κάποιος που ζει συνειδητά έχει επίγνωση της δραστηριότητας του νου του, των κινήσεων του σώματός του, των αισθήσεων, των συναισθημάτων και των συμπεριφορών του. Αυτός θα φροντίζει την ψυχική του υγεία, το σπίτι του, την πόλη του, το σώμα του, τους συνανθρώπους του και το περιβάλλον, όχι επειδή κάποιος άλλος του το υποδεικνύει, αλλά επειδή αυτή είναι η πιο αυθόρμητη και φυσική έκφρασή του.
Η ατομική ευθύνη δεν απαιτεί προσπάθεια. Προσπάθεια χρειάζεται μόνο για να ξεμάθουμε από την ανεύθυνη και ασυνείδητη ζωή που είχαμε μάθει, όπου δεν προσέχαμε ούτε τις σκέψεις μας, ούτε τα συναισθήματά μας, ούτε το σώμα μας, ούτε την υγεία μας, ούτε τη διατροφή μας, ούτε το τι ψηφίζαμε, ούτε το τι αγοράζαμε.
Επιβεβαιώνεται για ακόμα μία φορά αυτό που έχουμε πει πολλές φορές: κάθε δυσκολία μάς κάνει πιο συνειδητούς και, κατ' επέκταση, πιο αποτελεσματικούς και πιο υπεύθυνους. Αυτή είναι και η σημασία του ψυχολογικού μότο "να αναλάβεις την ευθύνη του εαυτού σου". Αναλαμβάνεις την ευθύνη μόνο όταν αποφασίσεις να γίνεις πιο συνειδητός και να ξεφύγεις από τη δύναμη των ανεπίγνωστων συνηθειών του παρελθόντος.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
