Οι περισσότεροι από εμάς, για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας, στηριζόμαστε στη δύναμη αντί για την αμοιβαία συνεργασία. Συχνά χρησιμοποιούμε αυτή τη δύναμη στους άλλους με τρόπο που δεν θα θέλαμε οι άλλοι να χρησιμοποιήσουν σ’ εμάς.
Για να πετύχει η ανθρωπότητα να δημιουργήσει αρμονία, ειρήνη, αφθονία και ευτυχία, θα χρειαστεί να υπερβούμε τον πειρασμό να χρησιμοποιούμε τη δύναμή μας με άδικους τρόπους. Όσο κάνουμε χρήση της δύναμής μας με τρόπους που δεν θα θέλαμε να χρησιμοποιούν οι άλλοι, θα ζούμε μέσα στην αδικία, την ανισότητα, τον πόνο και την ανεπάρκεια.
Ας δούμε μερικές μορφές δύναμης που χρησιμοποιούμε για να ελέγξουμε τους άλλους ώστε να πάρουμε αυτό που θέλουμε, ανεξάρτητα από το τι μπορεί να θέλουν ή να νιώθουν εκείνοι. Γενικά, ελέγχουμε τους άλλους επειδή χρειάζονται κάτι από εμάς. Καθένας από εμάς έχει τη δική του μορφή δύναμης.
Όλα ξεκινούν όταν το παιδί συνειδητοποιεί ότι το κλάμα του έχει δύναμη επάνω στους γονείς του και ότι μπορεί να πάρει αυτό που θέλει κλαίγοντας ή κάνοντας πολύ θόρυβο – ιδιαίτερα αν είναι και άλλοι παρόντες και οι γονείς ενοχλούνται από την κατάσταση. Ανακαλύπτουμε πως μπορούμε να ελέγξουμε τους άλλους και να πάρουμε αυτό που θέλουμε, άσχετα με το τι θέλουν εκείνοι. Είναι η πρώτη μας εμπειρία δυναμικής μη-διαπραγμάτευσης. Αργότερα στη ζωή μπορεί να μάθουμε, επίσης, ότι μπορούμε πραγματικά να ελέγχουμε τους γονείς μας με την απειλή να βλάψουμε τον εαυτό μας.
Πολλοί συνεχίζουν μεγαλώνοντας αυτή την τεχνική κλαίγοντας, φωνάζοντας ή κατηγορώντας. Το «θύμα» ελέγχει τους άλλους παίζοντας με την αίσθησή τους της ενοχής ή της ευθύνης για την πραγματικότητα του θύματος. Ο «ανακριτής» ελέγχει τους άλλους μέσα από την ανάγκη τους για αποδοχή και έγκριση. Αναγκάζει τους άλλους να συμπεριφερθούν με τρόπους που δεν είναι αρεστοί στους ίδιους για να πάρουν την έγκριση του ανακριτή. Οι άνθρωποι υποκύπτουν στους «τρομοκράτες», οι οποίοι ελέγχουν τους άλλους με επιθετικότητα στις λέξεις και τη συμπεριφορά.
Μερικοί γονείς, από την άλλη, χρησιμοποιούν τη δύναμή τους που βασίζεται στη σωματική, συναισθηματική, οικονομική, ακόμη και νομική εξάρτηση του παιδιού από τους γονείς. Χρησιμοποιούν τη μεγαλύτερη σε μέγεθος σωματική δομή τους, καθώς και την ανάγκη του παιδιού για έγκριση, τροφή, στέγη και οικονομική στήριξη. Οι καθηγητές, επίσης, έχουν τη δική τους μορφή δύναμης πάνω στους φοιτητές.
Οι γιατροί, δικηγόροι, υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, μηχανικοί αυτοκινήτων και άλλοι επαγγελματίες έχουν τη δύναμη της γνώσης τους σε συνδυασμό με την άγνοιά μας για τη λύση των προβλημάτων μας. Έτσι, είμαστε στο έλεός τους να πληρώσουμε οτιδήποτε ζητούν.
Οι πολιτικοί έχουν τη δύναμη που βασίζεται στους νόμους που εκείνοι ψηφίζουν και στους φόρους που επιβάλλουν, καθώς και τη δύναμη της αστυνομίας και του στρατού. Σε πολλές περιπτώσεις καταφέρνουν αυτοί οι ίδιοι να απαλλάσσονται από το νόμο. Μπορούν να επιλέξουν ό,τι θέλουν με τη δύναμη και τα χρήματα που έχουν στον έλεγχό τους. Έχουν τη δύναμη να διορίζουν ή να απολύουν ανθρώπους και να δέχονται «δώρα» για την παροχή συμβολαίων και θέσεων.
Σε κάποιες χώρες οι δημόσιοι υπάλληλοι, ακόμη και οι γιατροί, για να παρέχουν την υπηρεσία τους, μπορεί να εκβιάζουν αυτούς που έχουν ανάγκη απαιτώντας, εκτός από τις κανονικές τιμές, ένα φακελάκι με επιπλέον χρήματα (χωρίς να τα δηλώνουν στην εφορία).
Άνθρωποι με χρήματα και ισχύ έχουν την ικανότητα να διορίζουν άλλους και να τους διατάζουν να εκτελούν καθήκοντα που οι ίδιοι δεν θα ήθελαν να εκτελέσουν για το ποσό που πληρώνουν.
Σωματεία έχουν τη δύναμη να απεργούν και να προκαλούν ζημιά στους εργοδότες ή στην κυβέρνηση – παρόλο που εκείνοι που υποφέρουν περισσότερο είναι οι συμπολίτες τους.
Κλέφτες έχουν τη δύναμη της έλλειψης συνείδησης και της αδιαφορίας για το πώς νιώθουν εκείνοι από τους οποίους κλέβουν. Το ίδιο ισχύει για όλα τα εγκλήματα προς τους συνανθρώπους μας, όπως ληστεία, φόνο και πόλεμο. Αυτοί που τα διαπράττουν έχουν τη δύναμη των φονικών όπλων που δεν τους νοιάζει να χρησιμοποιήσουν. Έχουν έλλειψη συνείδησης.
Οι αστυνομικοί έχουν τη δύναμη των όπλων τους και του νομικού συστήματος, το οποίο σπάνια τους θεωρεί υπεύθυνους για τις πράξεις τους. Οι ίδιοι οι δικαστές έχουν τη δύναμη να κρατούν την τύχη εκείνων που δικάζουν και σπάνια θεωρούνται οι ίδιοι υπεύθυνοι.
Ορισμένοι ιερείς, οι γκουρού και οι πνευματικοί δάσκαλοι χρησιμοποιούν τη δύναμή τους ως «μεσάζοντες πρόσβασης στον Θεό» και κάνουν τους ακόλουθούς τους να πιστεύουν ότι μόνο μέσα από αυτούς μπορούν να την πετύχουν. Πνευματικές ομάδες και ομάδες αυτοβελτίωσης υπόσχονται επιτυχία και φώτιση όσο οι άλλοι πληρώνουν για τις υπηρεσίες τους.
Μερικοί έμποροι πωλούν προϊόντα σε τιμές πολύ μεγαλύτερες από το κόστος τους και για ποσά που δεν θα ήθελαν να πληρώσουν οι ίδιοι. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για όλα τα προϊόντα για ζωάκια και παιδιά, για τα οποία οι άνθρωποι θα ένιωθαν ενοχή αν δεν αγόραζαν το καλύτερο. Το ίδιο ισχύει για «επώνυμες μάρκες» σε ρούχα και καλλυντικά, τα οποία απευθύνονται στην απατηλή αίσθηση της αυταξίας των αγοραστών. Τα περιθώρια κέρδους σε όλα τα παραπάνω δεν βασίζονται στο κόστος παραγωγής των προϊόντων, αλλά μάλλον στις επιφανειακές αντιλήψεις των αγοραστών.
Μερικοί ιδιοκτήτες ζητάνε περισσότερο ενοίκιο από όσο θα θέλουν να πληρώσουν. Ορισμένα άτομα δεν πληρώνουν το ενοίκιο και δεν φροντίζουν την περιουσία του ιδιοκτήτη.
Ως άνθρωποι, έχουμε κληρονομήσει αυτή την τάση να χρησιμοποιούμε τη δύναμή μας μ’ αυτό τον τρόπο σαν φυσική εξέλιξη από το ζωικό βασίλειο, το οποίο ελέγχεται από το νόμο της επιβίωσης του ισχυρότερου.
Το επόμενο βήμα στην πορεία εξέλιξής μας είναι να υπερβούμε αυτό τον τύπο συμπεριφοράς και να ταυτιστούμε με όλους τους άλλους ανθρώπους, ώστε ποτέ να μην κάνουμε χρήση της δύναμής μας με τρόπους που δεν θα θέλαμε να χρησιμοποιούν οι άλλοι σ’ εμάς.
Αυτό θα σήμαινε μια κοινωνία όπου δεν κάνουμε ποτέ κατάχρηση της δύναμής μας. Αυτό θα σήμαινε:
1. Γονείς που συμπεριφέρονται στα παιδιά τους μόνο με τρόπο που θα ήθελαν οι δικοί τους γονείς να συμπεριφερθούν σ’ αυτούς.
2. Παιδιά που σέβονται τους γονείς τους και τους φέρονται όπως θα ήθελαν να τους συμπεριφερθούν τα δικά τους παιδιά.
3. Επαγγελματίες και τεχνικοί που χρεώνουν μόνον αυτό που οι ίδιοι θα ήθελαν να πληρώσουν για παρόμοιες υπηρεσίες.
4. Έμποροι που χρεώνουν τους πελάτες μόνον αυτό που αξίζει πραγματικά το προϊόν τους και αυτό που θα ήθελαν να πληρώσουν οι ίδιοι.
5. Δημόσιοι υπάλληλοι που εξυπηρετούν το κοινό με ηθικό τρόπο, χωρίς να ζητούν ποτέ παραπάνω πληρωμή.
6. Όλες οι οικονομικές συναλλαγές γίνονται νόμιμα και πληρώνονται οι φόροι για το κοινό καλό.
7. Πολιτικοί που υπηρετούν το σύνολο ανιδιοτελώς, χωρίς ποτέ να χρησιμοποιούν την δύναμή τους για προσωπικό όφελος.
8. Ιερείς, γκουρού και πνευματικοί δάσκαλοι που ενθαρρύνουν τους ακόλουθούς τους να έρθουν σε επαφή με το θείο, χωρίς προαπαιτούμενη αμοιβή.
9. Αστυνομία που προστατεύει τους πολίτες και ποτέ δεν κάνει κατάχρηση δύναμης ή εξουσίας.
10. Υπάλληλοι που εκτελούν την εργασία τους τίμια και ευσυνείδητα – όπως θα ήθελαν να εργάζονται εκείνοι που θα προσλάμβαναν να εργαστούν για τους ίδιους.
11. Εργοδότες που δημιουργούν για τους υπαλλήλους τους το περιβάλλον όπου οι ίδιοι θα ήθελαν να εργάζονται και τους πληρώνουν την αμοιβή που θα ήθελαν να εισπράττουν αν έκαναν την ίδια εργασία.
12. Όλοι οι ιδιοκτήτες και αυτοί που ενοικιάσουν είναι ευσυνείδητοι.
Η λύση είναι πολύ απλή:
1. Συμφωνούμε όλοι ότι ποτέ δεν θα συμπεριφερθούμε στους άλλους με τρόπο που δεν θα θέλαμε να μας συμπεριφέρονται.
2. Σε όλες τις συναλλαγές μας με τους άλλους είμαστε σίγουροι ότι θα ήμασταν πολύ ευχαριστημένοι αν βρισκόμασταν στη θέση του άλλου.
3. Το κλειδί είναι να ενδιαφερόμαστε για την ευτυχία του άλλου όσο ενδιαφερόμαστε για τη δική μας.
~Ρόμπερτ Νατζέμυ
