Μερικοί από εμάς πιστεύουμε ότι είναι εντάξει να κάνουμε ό,τι κάνουν οι άλλοι, ανεξάρτητα από το αν είναι νόμιμο, ηθικό ή σε ευθυγράμμιση με τις ανώτερες αξίες μας.
Έτσι, αν οι άλλοι διπλοπαρκάρουν, πετούν σκουπίδια, παίζουν δυνατή μουσική όταν οι άλλοι αναπαύονται, επιτρέπουν στους σκύλους τους να γαβγίζουν όλη νύχτα, δεν πληρώνουν φόρους, κτίζουν χωρίς άδεια, αγνοούν διάφορους νόμους, τότε είναι εντάξει να κάνουμε κι εμείς το ίδιο. Η ιδέα είναι πως είναι εντάξει να κάνουμε οτιδήποτε κάνουν οι άλλοι, ακόμη κι αν είναι επιζήμιο για κάποιον.
Αυτό, επίσης, ισχύει όταν οι άλλοι συμπεριφέρονται με αρνητικό τρόπο προς εμάς, όπως όταν κριτικάρουν, είναι επιθετικοί, εγωιστές, κλπ. Πιστεύουμε ότι έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε το ίδιο σ’ αυτούς. Είναι η βασική νοοτροπία «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» που βρίσκουμε σε λιγότερο ανεπτυγμένους πολιτισμούς, όπου στη χειρότερη όψη της παίρνει τη μορφή αντιποίνων ή εκδίκησης.
Είναι αυτονόητο ότι μια τέτοια αντίληψη της πραγματικότητας είναι βασικό εμπόδιο στην προσωπική και κοινωνική εξέλιξη. Αυτό οδηγεί σε χάος μια κοινωνία, όπου η πιο εγωιστική μορφή συμπεριφοράς θα γίνει ο κανόνας. Θα γίνουμε όλοι σαν το άτομο με την ελάχιστη ηθική.
Δεν είναι δύσκολο να αγαπάμε και να είμαστε ηθικοί, όταν όλοι οι άλλοι κάνουν το ίδιο. Το μεγαλύτερο επίτευγμα είναι να είμαστε ηθικοί, γεμάτοι αγάπη και συγχώρεση, όταν οι άλλοι δεν είναι.
Δυστυχώς η κοινωνία μας έχει αναπτύξει τη σκεπτομορφή πως είναι αδυναμία ή βλακεία να είμαστε καλοί και νομοταγείς, όταν οι άλλοι δεν είναι. Η εξυπνάδα συσχετίζεται με την πονηριά και το να μπορούμε να παίρνουμε χωρίς να δίνουμε ή να μπορούμε να βρίσκουμε τρόπους να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας παρακάμπτοντας το νόμο. Ο νόμος αντιμετωπίζεται σαν μια πρόκληση προς αποφυγή και όχι σαν ένα μέσο κοινωνικού οφέλους και τάξης.
Μερικοί νοιάζονται μόνο για το πώς οι ίδιοι και η άμεση οικογένειά τους ικανοποιούν τις ανάγκες τους και αδιαφορούν για το πώς η ζωή τους και οι πράξεις τους μπορεί να επηρεάσουν τους άλλους. Μια τέτοια στάση υπάρχει ακόμη και μέσα σε κάποιες οικογενειακές δομές, όπου κάποιοι αδιαφορούν για το πώς οι πράξεις τους επηρεάζουν ακόμα τα άλλα μέλη της οικογένειας.
Σκεφτόμαστε «Εφόσον οι άλλοι το κάνουν, τότε είναι εντάξει να το κάνω κι εγώ και, αν δεν το κάνω, τότε είμαι χαζός. Αν δεν θέλω να είμαι βλάκας, τότε θα έπρεπε να κάνω ό,τι κάνουν και οι άλλοι, παρόλο που είναι παράνομο, ανήθικο και σε σύγκρουση με τη συνείδησή μου και το καλό του συνόλου».
Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι η αιτία πολλών από τα κοινωνικά μας προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής κρίσης.
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να αποφασίσω ποιος θέλω να είμαι ακόμη κι όταν οι άλλοι δεν ενεργούν σε ευθυγράμμιση με τις ανώτερες αλήθειες.
Θέλω να είμαι σαν εκείνους;
Φοβάμαι ότι θα είμαι «αποτυχημένος», αν δεν κάνω όπως οι άλλοι;
Μήπως θα με κοροϊδέψουν, μήπως θα γίνω «ανέκδοτο», αν συνεχίσω να είμαι ευσυνείδητος όταν οι άλλοι δεν είναι;
Θέλω να είμαι ευσυνείδητος όταν οι άλλοι δεν είναι;
Θέλω να απορρίπτω εκείνους που δεν είναι ευσυνείδητοι;
Θέλω να ενθαρρύνω τους άλλους να είναι, επίσης, πιο ευσυνείδητοι;
Θέλω να είμαι ευσυνείδητος ό,τι και να κάνουν οι άλλοι;
Είναι εντάξει να μιλώ με υποτιμητικό τρόπο στους άλλους, όταν δεν είναι σωστοί ή κάνουν λάθη;
Είναι εντάξει να μιλώ με υποτιμητικό τρόπο στους άλλους, όταν κάνουν το ίδιο σ’ εμένα;
Είναι εντάξει να κάνω οτιδήποτε κάνουν οι άλλοι, ώστε να μην με θεωρούν ηλίθιο;
Είναι εντάξει να ενεργώ με τρόπους που θεωρώ λάθος, απλώς επειδή οι άλλοι το κάνουν;
Θέλω να είμαι το παιδί που συμπεριφέρεται λανθασμένα σ’ ένα άλλο παιδί και όταν με επιπλήττουν να απαντώ «Να, εκείνος το έκανε πρώτος»;
Μήπως η απάντησή μου στη ζωή είναι «Εκείνοι το έκαναν πρώτοι»;
Αυτό το είδος απάντησης και συμπεριφοράς είναι ακριβώς αυτό που κρατά εμάς και την κοινωνία μας σε χαμηλότερο επίπεδο ηθικής και πνευματικής εξέλιξης. Μ’ αυτό τον τρόπο είμαστε εγκλωβισμένοι σε μια κατάσταση, όπου όλοι λειτουργούμε στο επίπεδο συνειδητότητας των όντων που είναι αποκομμένα από την πνευματική πηγή τους.
Θέλουμε να είμαστε αποκομμένοι από την πνευματική πηγή μας, επειδή είναι κι εκείνοι; Δεν μπορεί να υπάρχει αρμονία, ευτυχία ή αφθονία σε μια τέτοια κατάσταση.
Ποιος θέλω να είμαι σ’ αυτές τις καταστάσεις;
Η πρόκλησή μας είναι να είμαστε συνδεδεμένοι με τον ανώτερο εαυτό μας και να έχουμε την εσωτερική ασφάλεια να συμπεριφερόμαστε σύμφωνα με τα ανώτερα ιδανικά μας, ανεξάρτητα από το τι κάνουν οι άλλοι. Μόνο μ’ αυτό τον τρόπο μπορούμε να εξελιχθούμε σαν άτομα και σαν κοινωνία.
*Απόσπασμα από το καινούργιο βιβλίο του Ρόμπερτ Νατζέμυ "Σκεφτείτε Ελεύθερα"
Διαβάστε επίσης:
