Την αίσθηση της υπερηφάνειας την υιοθετούμε και την αναπτύσσουμε λίγο πολύ όλοι από μικρά παιδιά. Μας την πλασάρουν οι παιδαγωγοί μας ως κάτι καλό, ως ένα απαραίτητο στοιχείο της εγωικής ταυτότητας.
Είτε για λόγους εθνικής, πολιτικής, κομματικής ιδεολογίας, είτε για ψυχολογικούς λόγους που έχουν να κάνουν με την αυτοπεποίθηση, από μικροί μαθαίνουμε ότι η υπερηφάνεια έχει την ικανότητα να αυξάνει την αξία μας και να μας προσφέρει δύναμη. Τι είναι όμως η αίσθηση της υπερηφάνειας;
Η υπερηφάνεια είναι ένα ναρκισσιστικό εγωικό χαρακτηριστικό. Είναι κάποιες σκέψεις που αποσκοπούν στη διόγκωση και την τόνωση της εγωικής ταυτότητας, δηλαδή να νιώσει ένα εγώ άξιο και σημαντικό. Λειτουργεί αυτοτροφοδοτικά και αυτό φαίνεται από φράσεις του τύπου "είμαι υπερήφανος που είμαι... (κάτι) ή που έκανα... (κάτι)". Αποτελεί επίσης ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία στα χέρια των πολιτικών κάθε φορά που θέλουν να πείσουν, να παρασύρουν και να παραπλανήσουν τους ανθρώπους, ώστε να ικανοποιήσουν εκείνοι τις εγωικές τους επιθυμίες που σχετίζονται με την προσωπική τους κυριαρχία, τον πλουτισμό ή τη δόξα.
Στην πραγματικότητα -και από άποψη αυτογνωσίας- η υπερηφάνεια δρα ανασταλτικά στην εξερεύνηση της αληθινής μας φύσης και της ζωής, στη γνώση του εαυτού μας, μας εμποδίζει στην αποδοχή του διαφορετικού, ενώ θρέφει και τον εγωισμό.
Ο εγωισμός που συνδέεται με την υπερηφάνεια δεν θεωρείται κακός εντός μιας ομάδας που μοιράζονται αυτό το χαρακτηριστικό. Αν 100 άτομα αποτελούν μια ομάδα φανατικών που νιώθουν υπερήφανοι για κάτι, η υπερηφάνεια λειτουργεί συνδετικά για την ομάδα. Αλλά στο δρόμο της αυτογνωσίας και της αναζήτησης της αλήθειας όπου εξερευνάμε τη φύση της ύπαρξης, κάτι τέτοιο ενισχύει την ταύτιση με τις σκέψεις και μας αποκοιμίζει. Η υπερηφάνεια είναι μια δύναμη που δρα αντίθετα προς την ταπεινότητα, την αποδοχή και την παράδοση στη ζωή.
Η πραγματική και ωφέλιμη αυτοπεποίθηση δεν απαιτεί να νιώθει κανείς υπερήφανος. Το σώμα μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά, να συναναστραφεί με άλλους, να συνεργαστεί, να επικοινωνήσει και να αλληλεπιδράσει, χωρίς να υπάρχει ίχνος υπερηφάνειας. Αντί για υπερηφάνεια μπορούμε να νιώθουμε ευγνωμοσύνη για τις ικανότητες που έχει το σώμα ή ο νους.
Η υπερηφάνεια δηλώνει ταύτιση με κάποιες σκέψεις. Και η ταύτιση με τις σκέψεις είναι προϊόν της απουσίας της αυτογνωσίας. Μόνο στην κατάσταση της άγνοιας και της ασυνειδησίας το Είμαι ντύνεται με χαρακτηρισμούς και επίθετα και το όλο σύμπλεγμα επενδύεται με αισθήματα ανωτερότητας, ξεχωριστότητας, ιδιαιτερότητας και μοναδικότητας.
Για να ζει κάποιος ελεύθερος, πρέπει να διαλύσει την ταύτιση του Είμαι με όλους τους χαρακτηρισμούς και τους ρόλους και έτσι να διαλύσει τις ταυτότητες. Το Είμαι πρέπει να μείνει καθαρό, μόνο του, αυτόφωτο, απελευθερωμένο από όλους τους περιορισμούς.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
Διαβάστε επίσης:
