Τα όρια αποτελούν φυσικές, συναισθηματικές, σeξουαλιkές και πνευματικές τοποθετήσεις ικανές να μας προστατεύσουν τόσο από τον έλεγχο, τη χειραγώγηση και την εκμετάλλευση από τους άλλους, καθώς και από την έκθεση του ίδιου μας του εαυτού.
Μας δίνουν τη δυνατότητα να διαχωρίζουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας από αυτά των άλλων, και μας "υποχρεώνουν" να αναλάβουμε την ευθύνη των σκέψεων, των συναισθημάτων και των πράξεών μας.
Η οριοθέτηση τόσο του εαυτού μας όσο και των ανθρώπων που μας περιβάλλουν μπορεί να μην είναι μια εύκολη υπόθεση, αλλά η απουσία της έχει αποδειχθεί ακόμη χειρότερη. Επιπλέον να αναφέρουμε πως η διαμόρφωση και θέσπιση ορίων είναι μια εξελικτική και ευέλικτη διαδικασία (work in progress) με σκοπό τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων και όχι τη διακοπή τους.
Γιατί είναι απαραίτητα τα όρια στις διαπροσωπικές μας σχέσεις;
Δεν είναι λίγες οι φορές που συγχέουμε την "παρασιτική" αγάπη με την αγάπη. Το "χάνομαι" μέσα στον άλλον ή "καταβροχθίζομαι" από αυτόν ως δείγμα απόλυτης πίστης και αφοσίωσης. Μια υγιής σχέση προϋποθέτει πως κάθε μέλος της αναπτύσσεται και εξελίσσεται τόσο αυτόνομα και ανεξάρτητα, όσο και συνολικά (δυαδικά). Το τελευταίο μπορεί να επιτευχθεί μέσω της οριοθέτησης.
Με το να επικοινωνούμε τα όριά μας, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να επιτύχουμε μια ουσιαστική και "καθαρή" επικοινωνία με τους άλλους, δίχως να χειραγωγούμε ή να παίρνουμε μέρος σε εξαντλητικά "παιχνίδια μυαλού" (mind games). Στην αντίθετη περίπτωση, δεν μπορούμε να το επιτύχουμε εάν συνεχώς ανησυχούμε για το πώς αισθάνονται οι άλλοι ή τείνουμε να προσαρμοζόμαστε στις επιθυμίες τους.
Η οριοθέτηση μάς προστατεύει από αισθήματα ενοχής και θυματοποίησης και μας βοηθά να εξασφαλίσουμε την αυτοεκτίμησή μας εντός των σχέσεών μας. Αναλαμβάνοντας ο καθένας την ευθύνη των συμπεριφορών, σκέψεων και συναισθημάτων του, γλιτώνει από άσκοπα "εφηβικά παιχνιδάκια" με τους γύρω του.
Τέλος, να πούμε πως η οριοθέτηση δεν αποτελεί εγωιστική διαδικασία. Μας δίνει τη δυνατότητα να έχουμε μια σαφή εικόνα για το πώς θα θέλαμε να επεξεργαζόμαστε και να βιώνουμε τα όσα μας συμβαίνουν. Ακόμα, μας βάζει σε θέση ενσυναίσθησης του άλλου, δίχως όμως να αναλαμβάνουμε την ευθύνη του. Τα όρια διατηρούν την ισορροπία ανάμεσα στη φροντίδα του εαυτού και στη διαθεσιμότητά μας απέναντι στους άλλους.
Γιατί δυσκολευόμαστε να θέσουμε τα όριά μας;
Ακόμη και αν αναγνωρίζουμε τη σπουδαιότητα τού να θέτουμε τα όριά μας, εντούτοις στην πράξη προκύπτουν εμπόδια και δυσκολίες. Αυτά μπορούν να αφορούν σε:
- Αισθήματα ενοχής και φόβου ότι δεν θα είμαστε πλέον αρεστοί από τους άλλους.
- Λανθασμένα ή διαστρεβλωμένα πρότυπα για τις σχέσεις, που απορρέουν από το γονεϊκό πρότυπο.
- Όχι σαφή και ξεκάθαρα όρια κατά την παιδική ηλικία.
- Φόβος πως οι άλλοι θα μας εγκαταλείψουν ή θα τους χάσουμε. Από μια βαθύτερη ανάγνωση μπορεί να προκύπτει πως φοβόμαστε ότι θα μείνουμε μόνοι μας.
- Φόβος μήπως πληγώσουμε τους άλλους.
- Φόβος να συγκρουστούμε με τους άλλους.
- Τάση κυριαρχίας πάνω στον άλλο παράλληλα με δυσκολία αποδοχής της αντίθετης άποψης και της διαφορετικής οπτικής που φέρει.
- Δυσκολία αποδοχής οποιασδήποτε μορφής οριοθέτησης.
- Έλλειψη κατανόησης της προσωπικής απόστασης και του δικαιώματος για ιδιωτικότητα.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
- Αρχικά, καθησυχασμός πως τα όρια δεν σημαίνουν απομάκρυνση ή αποξένωση, αλλά είναι εκεί προκειμένου να εξασφαλίσουν την ευρυθμία της εκάστοτε διαπροσωπικής σχέσης.
- Ενεργητική ακρόαση της αντίθετης πλευράς.
- Διάλογος και ανοιχτή παράθεση των επιθυμιών και από τις δύο πλευρές. Διάθεση συμβιβασμού και εύρεσης "χρυσής τομής" σε καίρια για τη σχέση ζητήματα.
- Σαφής δήλωση των προσδοκιών μας από τους άλλους, γεγονός που θα μειώσει και το αίσθημα απογοήτευσης ή "εξαπάτησης".
- Διάθεση επαναπροσδιορισμού των ορίων και όχι άκαμπτης στάσης.
Κλείνοντας, να αποσαφηνίσουμε πως είναι διαφορετικό να θέτουμε τα όριά μας και διαφορετικό να υψώνουμε τοίχους. Το μεν πρώτο αφήνει περιθώρια διαπέρασης και διαπραγμάτευσης, ενώ το δεύτερο όχι. Ο επαναπροσδιορισμός των ορίων αφορά σε μια δημιουργική διαδικασία που απαιτεί συναισθηματική ωριμότητα και από τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές.
Ευτυχία Παπαγιάννη - ψυχολόγος
Διαβάστε επίσης:
