Ο τελικός στόχος της θεραπείας για τα αισθήματα ντροπής είναι να αμφισβητήσουμε τη διαστρεβλωμένη εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, όσο και αν η συνήθεια μάς εμποδίζει.
Πρέπει να διαλύσουμε το μύθο ότι είμαστε ανάξιοι να αγαπηθούμε, ότι μετράμε λιγότερο από τους άλλους και ότι αξίζουμε την περιφρόνηση. Πρέπει να αμφισβητήσουμε την πεποίθηση ότι είμαστε ελαττωματικοί και να καταλάβουμε ότι είμαστε άνθρωποι, ούτε καλύτεροι ούτε χειρότεροι από τους άλλους, αλλά μοναδικοί και αρκετά καλοί όπως ακριβώς είμαστε.
Χρειάζεται να εξετάσουμε τη σχέση αντιπαλότητας που έχουμε με τον εαυτό μας. Πιστεύουμε ότι οι άλλοι μας απεχθάνονται, αλλά η αλήθεια είναι ότι εμείς απεχθανόμαστε τον εαυτό μας πολύ περισσότερο από ότι θα μπορούσε να το κάνει οποιοσδήποτε άλλος. Το αρνητικό μοντέλο που έχουμε δημιουργήσει για τον εαυτό μας πρέπει να αμφισβητηθεί, να επανεξεταστεί και να αναδημιουργηθεί.
Είναι ψέματα ότι δεν αξίζουμε και ότι δεν είμαστε αγαπητοί και μην με ρωτήσετε πού το ξέρω. Το ξέρω. Η μετακίνηση από το «είμαι ένας άνθρωπος χωρίς αξία» στο «αποδέχομαι και εκτιμώ τον εαυτό μου», δεν είναι εύκολη. Το κομμάτι μέσα μας που εκτελεί χρέη εσωτερικού κριτή είναι πολύ εξουσιαστικό και θα κάνει τα πάντα για να μην σηκώσουμε κεφάλι. Αγωνιά και έχει ειλικρινή πρόθεση να μας προστατέψει όπως κάνει χρόνια τώρα, αλλά το θέμα είναι ότι δεν το έχουμε ανάγκη πια. Πρέπει να του εξηγήσουμε ότι δεν κινδυνεύουμε πλέον κι ότι μπορεί να ηρεμήσει.
Έτσι, όταν μας πιάνει αυτό που μας πιάνει και αρχίζουμε τα «πώς μπόρεσες να το κάνεις αυτό» και «τα κατέστρεψες όλα», πατάμε φρένο και αντιτείνουμε «είχες τις καλύτερες προθέσεις» και «έκανες το καλύτερο που μπορούσες». Το ζητούμενο είναι να αντισταθούμε στον πειρασμό να γίνουμε επικριτικοί και επιθετικοί προς τον εαυτό μας και να αποκριθούμε με φροντίδα και ενσυναίσθηση, αντί να αποδίδουμε οτιδήποτε συμβαίνει στην υποτιθέμενη «αναξιότητά» μας.
Αλλά πάντα χωρίς βιασύνες. Αν κουβαλούμε χρόνια ντροπή θα βρεθούμε πολλές φορές να αναρωτιόμαστε ποιοι είμαστε αν δεν είμαστε κάποιοι για τους οποίους πρέπει να ντρεπόμαστε. Θα μας πάρει λίγο καιρό να συνηθίσουμε να είμαστε και να ζούμε ως άνθρωποι με αξία. Αν έχουμε ζήσει καιρό στο σκοτάδι, το φως αρχικά μπορεί να φαίνεται λάθος. Όταν όμως συνηθίσουμε, τίποτα δεν είναι το ίδιο.
Βιβή Φατούρου, ψυχολόγος
