Ο φόβος της απόρριψης, της κριτικής, της αποτυχίας, και γενικότερα ο φόβος των συνεπειών, είναι το αποτέλεσμα ενός νοητικού προγραμματισμού που αναπτύχθηκε στο παρελθόν, μέσα από τη σχέση δράσης-αντίδρασης: ο αυθορμητισμός που συχνά απορριπτόταν, η έκφραση που έβρισκε αντίσταση, οι προσωπικές επιλογές που επικρίνονταν, κ.ο.κ.
Όταν φοβόμαστε τις συνέπειες φοβόμαστε την αντίδραση. Η λέξη συνέπεια είναι μια άλλη λέξη για την αντίδραση. Γι’ αυτό οι άνθρωποι που βιώνουν αρκετό φόβο στη ζωή τους είναι αυτοί που μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον όπου υπήρχε συνεχής αντίδραση απέναντι σε κάτι που έκαναν - όταν εκφράζονταν με οποιονδήποτε τρόπο (συναισθηματικά, σωματικά, λεκτικά, συμπεριφορικά) έβρισκαν απέναντί τους μια προσωποποιημένη αντίδραση αντίστασης (π.χ. «εσύ που κάνεις αυτό, δεν είσαι σωστός, είσαι λάθος και μπορεί να τιμωρηθείς με συνέπειες»).
Η αντίδραση που προέρχεται από τους άλλους με τη μορφή της κριτικής, της απόρριψης και γενικά της αντίστασης, είναι το αντίθετο της αποδοχής. Η αντίδραση έρχεται από έναν νου που κρίνει, που αντιστέκεται και απορρίπτει. Αλλά και αυτός ο νους λειτουργεί αυτόματα σύμφωνα με τον προγραμματισμό του και γι' αυτό δεν μπορούμε να επιρρίψουμε ευθύνες σε κανέναν για την αντιδραστική του στάση. Όταν όμως κάποιος μεγαλώνει σε ένα τέτοιο περιβάλλον, είναι φυσιολογικό να αναπτυχθούν πολλά αντανακλαστικά (αυτόματες σκέψεις και συναισθηματικές αντιδράσεις) που θα δημιουργούν φόβο, ή ακόμα και πανικό.
Επίσης, η αντίδραση εντείνει την ψευδαίσθηση του χρόνου, γιατί αναγκάζει τον νου να δημιουργεί σκέψεις για το τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον, επειδή οι συνέπειες είναι αυτό που ακολουθεί, είναι το «μετά τη δράση». Γι’ αυτό και το άγχος, που είναι η έκφραση του φόβου, αφορά το μέλλον, δηλαδή δημιουργείται από τις σκέψεις για τις πιθανές συνέπειες που μπορεί να προκύψουν μελλοντικά, μετά από μια έκφραση, μια συμπεριφορά ή μια πράξη.
Ο νους των ανθρώπων που φοβούνται πολύ είναι συνεχώς απορροφημένος από σκέψεις για το μέλλον και δημιουργεί πιθανά σενάρια προσπαθώντας να προβλέψει τι μπορεί να πάει στραβά και τι πρέπει να γίνει για να αποφευχθούν οι συνέπειες. Αυτό ωθεί τα άτομα στον υπερβολικό έλεγχο (του εαυτού τους και των άλλων γύρω τους), από φόβο μήπως δημιουργηθεί κάποια απρόβλεπτη κατάσταση. Πέρα όμως από τα προβλήματα που δημιουργεί αυτή η στάση στις σχέσεις τους με τους συνανθρώπους τους (αφού σε κανέναν δεν αρέσει να τον ελέγχουν), τους εμποδίζει και να νιώθουν ασφάλεια στο παρόν, γιατί ο νους τους δεν είναι εναρμονισμένος με τις συνθήκες που επικρατούν στο παρόν. Η επίγνωση για το ποιες συνθήκες επικρατούν στο παρόν, είναι συνεχώς επισκιασμένη από την αρνητική φλυαρία του νου για το μέλλον.
Το να φέρνουμε την προσοχή μας στις εμπειρίες που έχουμε στο παρόν όσο πιο συχνά μπορούμε, μας βοηθάει να ανακόπτουμε αυτή την αυτόματη λειτουργία του νου. Επίσης, πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο φόβος είναι το αποτέλεσμα ενός αυτόματου μηχανισμού που αναπτύχθηκε ανεπίγνωστα (ασυνείδητα). Μπορούμε να σταματήσουμε να τον δικαιολογούμε και να αρχίσουμε να αλλάζουμε το σύστημά μας, με βάση την επίγνωση των εμπειριών μας στο παρόν, αντί της καταναγκαστικής και ανεπίγνωστης επανάληψης των συνηθειών του παρελθόντος.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
Διαβάστε επίσης:
