Ως πολίτες και ως άνθρωποι κάποια στιγμή πρέπει να πάρουμε την εξής απόφαση: ταυτόχρονα με τις προσπάθειες που κάνουμε για να λύσουμε ένα πρόβλημα, να αρχίσουμε να ασχολούμαστε και με τα βαθύτερα αίτιά του. Όσο κινητοποιούμαστε μόνο στις περιόδους των κρίσεων, αναλωνόμαστε στις συνέπειες και περνάμε από τον ένα κύκλο κρίσης στον άλλο.
Σε κοινωνικό επίπεδο, όπως και σε ατομικό, ένα πρόβλημα, ή σύμπτωμα, δεν εμφανίζεται από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι το αποτέλεσμα χρόνιων καταστάσεων που βιώναμε ανεπίγνωστα, όσο μας το επιτρέπανε τα όρια αντοχής μας. Κάποια στιγμή όμως, τα όρια στενεύουν ασφυκτικά (για διάφορους λόγους – η ζωή το κάνει αυτό) και η αντοχή εξαντλείται. Και τότε εμφανίζεται αυτό που ονομάζουμε κρίση.
Η κρίση, πέρα των συνεπειών που επιφέρει, αποτελεί την καλύτερη ευκαιρία για αλλαγή. Χωρίς τις κρίσεις, όσο κυριαρχούν ευνοϊκές και εύκολες συνθήκες διαβίωσης, κανένας δεν θέλει να αλλάξει. Η κρίση αποτελεί το καλύτερο μέσο που εμφανίζεται εξελικτικά και ωθεί ένα σύστημα (άνθρωπο ή κοινωνία) στην αλλαγή.
Ακόμα και σε επίπεδο φυσικής εξέλιξης των ειδών, πάντα οι μεγάλες κρίσεις ήταν που επέτρεπαν να συμβούν τα εξελικτικά άλματα. Για παράδειγμα, τα θηλαστικά δεν θα αναπτύσσονταν τόσο πολύ και δεν θα εμφανιζόταν ο άνθρωπος, αν πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια δεν έπεφτε στη Γη ένας μετεωρίτης που εξαφάνισε τους δεινόσαυρους. Αυτή η τεραστίων διαστάσεων κρίση επέτρεψε στα μικρά θηλαστικά, που ζούσαν για αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μέσα σε τρύπες (καθώς κρύβονταν από τα μεγάλα ερπετά), να αρχίσουν δειλά δειλά να πολλαπλασιάζονται και να καταλαμβάνουν τους ζωτικούς χώρους που άφησαν πίσω τους οι δεινόσαυροι. Για τα θηλαστικά, και κατά συνέπεια και τον άνθρωπο, αυτή η μεγάλη κρίση ήταν λυτρωτική.
Η κρίση, πέρα των συνεπειών που επιφέρει, αποτελεί την καλύτερη ευκαιρία για αλλαγή. Χωρίς τις κρίσεις, όσο κυριαρχούν ευνοϊκές και εύκολες συνθήκες διαβίωσης, κανένας δεν θέλει να αλλάξει. Η κρίση αποτελεί το καλύτερο μέσο που εμφανίζεται εξελικτικά και ωθεί ένα σύστημα (άνθρωπο ή κοινωνία) στην αλλαγή.
Ακόμα και σε επίπεδο φυσικής εξέλιξης των ειδών, πάντα οι μεγάλες κρίσεις ήταν που επέτρεπαν να συμβούν τα εξελικτικά άλματα. Για παράδειγμα, τα θηλαστικά δεν θα αναπτύσσονταν τόσο πολύ και δεν θα εμφανιζόταν ο άνθρωπος, αν πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια δεν έπεφτε στη Γη ένας μετεωρίτης που εξαφάνισε τους δεινόσαυρους. Αυτή η τεραστίων διαστάσεων κρίση επέτρεψε στα μικρά θηλαστικά, που ζούσαν για αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μέσα σε τρύπες (καθώς κρύβονταν από τα μεγάλα ερπετά), να αρχίσουν δειλά δειλά να πολλαπλασιάζονται και να καταλαμβάνουν τους ζωτικούς χώρους που άφησαν πίσω τους οι δεινόσαυροι. Για τα θηλαστικά, και κατά συνέπεια και τον άνθρωπο, αυτή η μεγάλη κρίση ήταν λυτρωτική.
Σε ατομικό επίπεδο, η κρίση που αφορά τον ψυχισμό μας, μας ωθεί να γίνουμε πιο συνειδητοί. Κανένας δεν πρόκειται να λύσει σε βάθος ένα πρόβλημα ή να θεραπεύσει ένα σύμπτωμα, αν δεν γίνει πιο συνειδητός, δηλαδή αν δεν μάθει να ζει με επίγνωση, γνωρίζοντας καλύτερα πώς λειτουργεί το σύστημά του "σώμα-νους". Μόνο με τη βαθιά κατανόηση αλλάζει ο προγραμματισμός μας. Η μείωση, ή η εξαφάνιση, των όποιων συμπτωμάτων ακολουθεί ως φυσική συνέπεια αυτής της κατανόησης και της επιμονής.
Σε κοινωνικό επίπεδο ισχύει το ίδιο. Οι σχέσεις μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος παραμένουν οι ίδιες. Αυτό που αλλάζει είναι φυσικά η δομή του συστήματος, η ποικιλομορφία, η πολυπλοκότητά του και άλλα χαρακτηριστικά. Αλλά είναι λάθος να περιμένει κανείς να εξαφανιστούν κάποια προβλήματα, αν δεν αρχίσει να ασχολείται με την εις βάθος κατανόηση των αιτιών τους και αν δεν αποφασίσει συνειδητά να αλλάξει.
Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, μία από τις κύριες πηγές ανατροφοδότησης των προβλημάτων είναι η ελπίδα. Όταν κάποιος απευθύνεται σε έναν ειδικό της ψυχικής υγείας για να λύσει ένα πρόβλημά του, η πορεία της θεραπείας δεν βασίζεται στην ελπίδα, αλλά στην κατανόηση, στην προσπάθεια για αλλαγή, στη σχέση που αναπτύσσει με τον θεραπευτή του, και σε άλλους δραστικούς και ζωντανούς παράγοντες. Όταν προτάσσεται η ελπίδα ως μέσο πειθούς, εμπιστοσύνης ή θεραπείας, σημαίνει ότι δεν υπάρχει το ανάλογο υπόβαθρο που μπορεί να στηρίξει ή να εγγυηθεί, αν όχι ένα αποτέλεσμα, τουλάχιστον μια θετική πορεία αλλαγής. Γι’ αυτό, τον όρο "ελπίδα" τον χρησιμοποιούν αυτοί που δεν γνωρίζουν τον τρόπο, ή αδυνατούν να βοηθήσουν έμπρακτα ένα σύστημα να αλλάξει, είτε μιλάμε για άνθρωπο, είτε για κοινωνία. Και ακριβώς γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποιείται ευρέως από τα πολιτικά κόμματα στις παντός είδους ψηφοθηρικές τους εκστρατείες.
Αυτό που είναι σημαντικό να κατανοήσουμε, είναι αυτό που πρέπει να κατανοήσει και κάποιος που έχει κουραστεί να ζει με διάφορα ψυχικά συμπτώματα: ότι ένα σύμπτωμα που μπορεί να εμφανίζεται στην ηλικία των τριάντα ή σαράντα ετών, δεν δημιουργήθηκε πρόσφατα, αλλά οφείλεται στον ανεπίγνωστο τρόπο ζωής των περασμένων δύο ή τριών, τουλάχιστον, δεκαετιών. Το να ελπίζει σε μία αλλαγή, αποφεύγοντας να κάνει την υπέρβαση του πτωχευμένου παλιού εαυτού του, είναι σαν να ελπίζει σε μια καλύτερη συμφωνία με το ασυνείδητό του. Το ασυνείδητο πάντα θα αναζητάει την ασφάλεια στα γνωστά μονοπάτια του παρελθόντος, γιατί εκεί βρίσκονται τα στηρίγματά του.
Η υπέρβαση και η απελευθέρωση από αυτό απαιτούν την πλήρη μεταστροφή της προσοχής από την αναζήτηση της ασφάλειας, στην ενασχόληση με το υπαρκτό και το αληθινό για να διαλυθούν οι ψευδαισθήσεις.
Η υπέρβαση και η απελευθέρωση από αυτό απαιτούν την πλήρη μεταστροφή της προσοχής από την αναζήτηση της ασφάλειας, στην ενασχόληση με το υπαρκτό και το αληθινό για να διαλυθούν οι ψευδαισθήσεις.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
Διαβάστε επίσης:
