Ο περισσότερος κόσμος έχει μάθει να αντιλαμβάνεται την αυτογνωσία ως τη γνώση του περιεχομένου του νου του. "Γνωρίζω τον εαυτό μου" για τους περισσότερους σημαίνει "ξέρω σε τι πιστεύω, ξέρω με τι συμφωνώ και με τι διαφωνώ, ξέρω τι μου αρέσει και τι όχι, κ.τ.λ".
Όλες αυτές οι πεποιθήσεις, είτε αναφέρονται στην ιδέα του εαυτού μας, στους άλλους, σε κάποιες ιδεολογίες ή ταυτότητες (εθνική, θρησκευτική, κοινωνική, κ.ά), αποτελούν μόνο το περιεχόμενο του νου έτσι όπως έχει διαμορφωθεί κατά το παρελθόν, μέσα από την ανατροφή, την παιδεία, τις κοινωνικές επιρροές και τον πολιτισμό. Σε καμία περίπτωση αυτό το περιεχόμενο δεν καθορίζει αυτό που είμαστε. Μπορεί να έχει τη δύναμη να διαμορφώνει τις συμπεριφορές μας, τις αποφάσεις και τις επιλογές μας, αλλά δεν αποτελεί τη γνώση του εαυτού μας γιατί δεν είμαστε ένα σύνολο σκέψεων, πεποιθήσεων και αναμνήσεων.
Ως προς το σώμα, μπορεί να υπάρχουν οι γνώσεις του τύπου "εγώ εκφράζομαι καλύτερα μέσα από τον χορό, εγώ μέσα από τη ζωγραφική", ή "εμένα μου αρέσουν τα γλυκά, εμένα δεν μου αρέσει το κρέας" κ.τ.λ. Αυτού του είδους οι γνώσεις αφορούν τις ιδιαιτερότητες του σώματος, που στον καθένα μας είναι διαφορετικές.
Οι προτιμήσεις που σχετίζονται με το σώμα και τα συναισθήματα μπορούν να επηρεαστούν από την ανατροφή, την παιδεία και τον πολιτισμό, χωρίς όμως να επηρεάζονται σημαντικά οι έμφυτες τάσεις του σώματος. Π.χ. κάποιος που μεγαλώνει στη λατινική Αμερική είναι πιθανότερο να εκφράζεται καλύτερα μέσα από τους χορούς λάτιν, ενώ κάποιος που μεγαλώνει στην Ελλάδα να επιλέγει άλλα είδη χορού. Η τάση όμως για έκφραση μέσα από τον χορό δεν επηρεάζεται. Η γνώση "εμένα μου αρέσει/μου ταιριάζει ο χορός" δηλώνει ότι κάποιος γνωρίζει ποιες είναι οι προδιαγραφές του σώματός του και ποιες είναι οι ανάγκες έκφρασής του που του εξασφαλίζουν καλύτερη ψυχική ισορροπία.
Εκτός όμως από το σώμα και τον νου, η έννοια της αυτογνωσίας αγγίζει τη βαθύτερη διάσταση μέσα μας που είναι αυτή της επίγνωσης: "Γνωρίζω ότι είμαι η γνώση που αναγνωρίζει τον εαυτό της ως γνώση". Ή, με άλλα λόγια, "έχω επίγνωση ότι είμαι η επίγνωση". Αυτό το είδος αυτογνωσίας που αναφέρεται στον υπαρξιακό μας πυρήνα, δηλαδή στα θεμέλια του συστήματος σώμα/νους, είναι ακριβώς το ίδιο για όλους.
Η γνώση "έχω επίγνωση ότι..." είναι η ίδια γνώση σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως του αντικειμένου στο οποίο αναφέρεται. Μπορεί κάποιος να έχει επίγνωση της ύπαρξης μιας αρνητικής σκέψης, ενός συναισθήματος ή μιας άλλης αίσθησης στο σώμα, αλλά ο μηχανισμός της συνειδητής παρατήρησης είναι ανεξάρτητος του αντικειμένου. Αυτή είναι η βαθύτερη διάσταση της αυτογνωσίας. Όταν την ανακαλύψει κανείς αρχίζει να καταρρέει το περιεχόμενο του νου του που εξυπηρετούσε στο παρελθόν τις ανάγκες μιας ψευδούς ταυτότητας, ενός Εγώ που είχε τα χαρακτηριστικά της αίσθησης της ανεπάρκειας και του φόβου της εξαφάνισης.
Η πραγματική απελευθέρωση από τον προγραμματισμό του νου έρχεται με τη γνώση του τι είμαστε και όχι με την τροποποίηση του περιεχομένου του νου. Η αλλαγή των πεποιθήσεων δεν έχει τη δύναμη να μας συνδέσει με το παρόν, δηλαδή με τη ζωή, ούτε με τις ανάγκες του σώματός μας.
"Γνωρίζω τι είμαι" σημαίνει γνωρίζω ότι είμαι η επίγνωση που αναγνωρίζει τον εαυτό της ως επίγνωση. Και μέσα από αυτή τη γνώση απαλλάσσονται ο νους και το σώμα από την τυραννία των ψευδαισθήσεων του Εγώ, που στο παρελθόν εμπόδιζε την ελεύθερη έκφραση του σώματος (με όλους τους μηχανισμούς που αυτό περιλαμβάνει). Αλλά είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και διαρκή υπενθύμιση του νου να σωπαίνει και να αφήνει χώρο στην καθαρή παρατήρηση των εμπειριών, χωρίς κριτική και χωρίς ταυτότητες. Να θυμόμαστε δηλαδή, όσο πιο συχνά μπορούμε, να είμαστε αυτό που είμαστε.
Διαβάστε επίσης:
