Η ταύτιση με τον νου είναι η κατάσταση της άγνοιας, δηλαδή να νομίζουμε ότι το περιεχόμενο των σκέψεων είναι η πραγματικότητα.
Η προσοχή μας είναι συνεχώς στραμμένη προς τα έξω, δηλαδή προς τα αντικείμενα που αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας, ενώ στη σχέση μας με την πραγματικότητα παρεμβάλλονται συνεχώς τα φίλτρα του νου, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί κατά το παρελθόν.
Παρατηρώντας τον νου μεταβαίνουμε στην επόμενη κατάσταση, όπου κυριαρχεί η σχέση υποκειμένου-αντικειμένου. Εμείς είμαστε πλέον το υποκείμενο, ο παρατηρητής, που παρατηρεί τα αντικείμενα που γίνονται αντιληπτά όχι μόνο από τις αισθήσεις μας, αλλά και τα αντικείμενα μέσα μας (τις σκέψεις και τα συναισθήματα). Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων βρίσκεται ακόμα στην κατάσταση της άγνοιας, που είναι μια ονειρική κατάσταση, όπου οι σκέψεις και οι εικόνες που δημιουργεί ο νους γίνονται πιστευτές ακριβώς όπως και οι εικόνες σε ένα όνειρο που βλέπουμε τη νύχτα. Γι' αυτό η αποταύτιση από τον νου ονομάζεται και αφύπνιση.
Το τρίτο και τελευταίο στάδιο είναι αυτό της συνειδητής επανένωσης με τον πραγματικό μας εαυτό, και επιτυγχάνεται με την επιστροφή της προσοχής στην πηγή της. Η προσοχή, που προηγουμένως ήταν στραμμένη προς κάποιο αντικείμενο, επιστρέφει στην πηγή της, που είναι και η άμορφη κατάστασή της: την επίγνωση.
Η προσοχή κατέχει έναν ρόλο κλειδί στην πορεία μας να επανασυνδεθούμε με τον πραγματικό μας εαυτό. Η σχέση -ή εξίσωση- που μπορούμε να θυμόμαστε, είναι η εξής:
Προσοχή = Επίγνωση + Αντικείμενο
Για να μεταβούμε από το δεύτερο στάδιο (υποκειμένου-αντικειμένου) στο τρίτο (εκεί όπου απλά είμαστε αυτό που είμαστε, η επίγνωση), η προσοχή επιστρέφει στην πηγή της, που σημαίνει ότι αφαιρούμε ταυτόχρονα τα αντικείμενα από την παραπάνω εξίσωση και φαίνεται καθαρά ότι η προσοχή ήταν πάντα η επίγνωση.
Μια γρήγορη ετυμολογική ανάλυση της αγγλικής λέξης attention (προσοχή), ξεκαθαρίζει καλύτερα τα πράγματα. Η λέξη attention προέρχεται από το λατινικό a που σημαίνει "προς" και το tendere που σημαίνει "τεντώνω". Δηλαδή, η προσοχή είναι αυτό που τεντώνεται και τείνει προς μια κατεύθυνση. Και ανάλογα με το πού στρέφουμε την προσοχή μας, αποκτούμε επίγνωση της ύπαρξης των αντικειμένων.
Την παραβολή της επιστροφής στην πηγή τη συναντάμε σε πολλές πνευματικές διδασκαλίες. Λίγοι όμως είναι αυτοί που έχουν κατανοήσει το πραγματικό της νόημα. Η πηγή δεν μπορεί ποτέ να είναι ένα μέρος, ένας τόπος, ή ένα αντικείμενο οποιασδήποτε μορφής. Αν ήταν έτσι, το "επιστρέφω στην πηγή" θα ήταν σαν να λέγαμε "κάνω ένα βήμα προς τον εαυτό μου", γιατί το ζητούμενο είναι η επανασύνδεση με τον πραγματικό μας εαυτό. Αλλά είναι αδύνατο να κάνουμε ένα βήμα προς την κατεύθυνση του εαυτού μας. Άρα, είναι αδύνατο να κατευθυνθούμε προς την πηγή μας όσο αντιλαμβανόμαστε την πηγή ως ένα αντικείμενο προς το οποίο πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας.
Για να είναι δυνατή η επιστροφή στην πηγή, δεν πρέπει να κατευθυνθούμε προς κάποια κατεύθυνση, αλλά πρέπει να επιστρέψει η προσοχή στην πηγή της. Να πάψουμε να βλέπουμε τον κόσμο είτε όντας ταυτισμένοι με τα αντικείμενα (που είναι η κατάσταση της άγνοιας), είτε ως υποκείμενα που παρατηρούν τα αντικείμενα. Η επιστροφή στην πηγή γίνεται μόνο με την επαναφορά της μορφοποιημένης επίγνωσης (όπου όλες οι μορφές γεννιούνται και πεθαίνουν) στην κατάσταση του αιώνιου Είναι (εκεί όπου δεν υπάρχει υποκείμενο και αντικείμενο, ούτε χώρος και χρόνος, ούτε αιτία και αποτέλεσμα, και όπου όλα είναι ένα).
Πρακτικά, στην καθημερινότητά μας, η επιστροφή στην πηγή γίνεται με το να έχουμε επίγνωση της αίσθησης της ύπαρξης. Ο πιο σύντομος δρόμος, έτσι όπως τον περιγράφει ο πνευματικός δάσκαλος Ρούπερτ Σπάιρα, για να επιστρέφουμε στην πηγή μας όποια στιγμή θέλουμε, είναι να θέτουμε την ερώτηση "είμαι συνειδητός τώρα;" Πριν βιαστεί ο νους να απαντήσει "ναι", το κενό διάστημα που ακολουθεί την ερώτηση και στο οποίο έχουμε επίγνωση ότι είμαστε συνειδητοί, είναι η επιστροφή στην πηγή.
Η επίγνωση τού ότι είμαστε συνειδητοί δεν προέρχεται μέσα από την παρατήρηση κάποιων σκέψεων, συναισθημάτων ή αισθήσεων του σώματος, γιατί έτσι θα επιστρέφαμε στο δεύτερο στάδιο, αυτό του υποκειμένου που παρατηρεί κάποιο αντικείμενο. Δεν υπάρχουν λέξεις για να περιγραφεί η διαδρομή της επιστροφής στην πηγή. Και αυτός είναι ο λόγος που έχει παρερμηνευθεί αυτή η πορεία της επανασύνδεσης με τον πραγματικό μας εαυτό εδώ και χιλιετίες. Η επίγνωση έγινε άγαλμα, εικόνα, σύμβολο, και ακόμα ο άνθρωπος δεν κατάφερε να βρει τον πραγματικό του εαυτό, γιατί απλούστατα ψάχνει με την προσοχή του να βρει κάποιο αντικείμενο, αντί να επιστρέψει την προσοχή του στην πηγή της.
Στα σανσκριτικά υπάρχει η έκφραση "neti neti" που αναφέρεται στον πραγματικό μας εαυτό και σημαίνει "ούτε αυτό, ούτε αυτό". Δηλώνει δηλαδή την αδυναμία του λόγου να περιγράψει τι είναι αυτό για το οποίο μιλάμε, αλλά για λόγους επικοινωνίας υποχρεούμαστε να του δώσουμε ένα όνομα. Δεν είναι όμως "κάτι", με την έννοια του αντικειμένου. Φανερώνεται στον υλικό κόσμο με όλες τις μορφές ενέργειας -τους ανθρώπους, τα ζώα, τα φυτά, τους πλανήτες, τους γαλαξίες, τα πάντα-, ενώ ταυτόχρονα είναι η καθαρή επίγνωση που γνωρίζει την ύπαρξή της, το τίποτα από το οποίο δημιουργούνται όλα.
Υ.Γ. Για κάποιον που δεν έχει ασχοληθεί καθόλου με την παρατήρηση των σκέψεων, η πρακτική εφαρμογή των παραπάνω είναι σχεδόν αδύνατη. Πρέπει πρώτα να περάσει από το στάδιο της σχέσης υποκειμένου-αντικειμένου (ο διαλογισμός είναι η καλύτερη άσκηση γι' αυτό) για να μάθει να ξεχωρίζει την επίγνωση από τα αντικείμενα, ώστε τελικά να ξέρει ότι αυτό που επιδιώκει δεν είναι "κάτι".
Διαβάστε επίσης:
