Μαρία: Νιώθω πως δεν αγαπάω τον εαυτό μου. Δεν ξέρω πώς να το κάνω. Νιώθω ότι μπορώ να αγαπήσω οποιονδήποτε άλλον παρά εμένα. Πριν μερικά χρόνια μαζί με αυτά γίνονταν πολλά και στο σχολείο και είχα προσπαθήσει να μου κάνω κακό. Από τότε ειδικά νιώθω ότι δεν με αγαπάω καθόλου, αφού προσπάθησα να κάνω κάτι τόσο κακό σε μένα. Θυμώνω με τον εαυτό μου.
aytepignosi.com: Είναι αδύνατο να αγαπήσεις κάποιον άλλον αν δεν ξέρεις πώς να αγαπάς τον εαυτό σου. Ίσως αυτό που εννοείς είναι ότι νοιάζεσαι τόσο πολύ να περνάνε καλά οι άλλοι και να μην τους δυσαρεστείς, που είσαι διατεθειμένη να βάλεις τις ανάγκες σου σε δεύτερη μοίρα. Αυτό όμως δεν είναι αγάπη. Αγάπη είναι να δέχεσαι τον άλλον όπως είναι, ακόμα και αν ξέρεις ότι ταλαιπωρείται αλλά δεν μπορείς να τον βοηθήσεις. Η αγάπη πρώτα απ' όλα σημαίνει αποδοχή και κατανόηση. Όχι να φροντίζεις για να περνάει καλά ο άλλος.
Μπορεί να σου φαίνεται περίεργο, αλλά οι δυσκολίες της ζωής είναι αυτές που μας ξυπνάνε και μας μαθαίνουν ότι πρώτα απ' όλα πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας. Αν κάποιος δεν ξέρει πώς να αγαπήσει τον εαυτό του είναι αδύνατο να ξέρει πώς να αγαπήσει κάποιον άλλον, γιατί απλούστατα δεν γνωρίζει ποιες είναι οι πραγματικές δικές του ανάγκες και άρα δεν γνωρίζει και τι θέλει ο άλλος πραγματικά. Και όλοι οι άνθρωποι θέλουμε τα ίδια πράγματα: αγάπη και μια βαθιά αίσθηση ασφάλειας. Αν δεν μπορείς να τα δώσεις αυτά στον εαυτό σου και έχεις καταστροφικές τάσεις, είναι αδύνατο να μπορείς να τα δώσεις σε κάποιον άλλον. Απλά αντιλαμβάνεσαι την αγάπη ως μια στάση που να μη στενοχωρεί τους άλλους και να φροντίζεις να είναι καλά οι άλλοι. Αυτό δεν είναι αγάπη.
Για το πώς να αγαπάς τον εαυτό σου: Πρώτα απ' όλα μην τον κατηγορείς. Δεν φταις σε τίποτα. Δεν έχεις τις ευθύνες που φαντάζεσαι ότι έχεις. Έτυχε απλά να ζεις σε μια οικογένεια όπου οι γονείς δεν φρόντισαν να λύσουν τα ψυχολογικά τους πριν κάνουν παιδιά (όπως είναι όλοι οι γονείς εξάλλου - πλην εξαιρέσεων). Μην τους κατηγορείς όμως. Δεν φταίνε και δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι διαφορετικό από αυτό που έκαναν.
aytepignosi.com: Τις σκέψεις από το ασυνείδητο τις σταματάς όταν παύεις να είσαι ταυτισμένη μαζί τους. Δηλαδή όταν τις παρατηρείς και τις αναγνωρίζεις ως σκέψεις και όχι ως την πραγματικότητα που επικρατεί εκείνη τη στιγμή. Οι σκέψεις είναι η εικονική πραγματικότητα που δημιουργεί ο νους. Η πραγματικότητα είναι αυτό που αντιλαμβάνεσαι να συμβαίνει μέσα σου ή γύρω σου χωρίς όμως να το κρίνεις, γιατί αν το κρίνεις θα ενεργοποιήσεις πάλι τις σκέψεις. Γενικά, το μέσο που σε βγάζει από τις ασυνείδητες και αυτόματες σκέψεις είναι η επίγνωση. Και επίγνωση σημαίνει να παρατηρείς και να αναγνωρίζεις σκέψεις και συναισθήματα χωρίς να ταυτίζεσαι μαζί τους, και επίσης να ζεις περισσότερο με τις αισθήσεις και το σώμα σου παρά με την αίσθηση του ατόμου, του εγωικού εαυτού. Δηλαδή να στρέφεις συχνά την προσοχή σου σ' αυτά που ακούς, βλέπεις και νιώθεις, για να αφαιρείς την προσοχή σου από τις σκέψεις και να συνδέεσαι με τις εμπειρίες σου στο παρόν.
Μαρία: Πάντα όταν ήθελα κάτι οι γονείς μου μού έλεγαν "όχι αυτό, όχι εκείνο", "αν μπορούμε να σου πάρουμε κάτι θα το πάρουμε, δεν χρειάζεται να το ζητήσεις", ή όταν ζητούσα κάτι με έλεγαν συνέχεια αχάριστη επειδή δεν ήμουν καλά με αυτά που ήδη είχα και ζητούσα κι άλλα. Όποτε εξέφραζα τις ανάγκες μου με έλεγαν κακομαθημένη, ότι ζητάω πολλά. Ακόμα και αγάπη να ζητούσα, θα μου έλεγαν "δεν μπορούμε να σου λέμε κάθε μέρα πως σ’ αγαπάμε". Ή θα μου έλεγε η μαμά να μην τη στενοχωρώ γιατί θα καρκινιάσει. Με έκαναν να νιώθω σαν να είμαι μια κινούμενη καταστροφή.
aytepignosi.com: Οι γονείς σου, δυστυχώς, με τον τρόπο τους σού αφαίρεσαν την ελευθερία να είσαι αυθόρμητη, να εκφράζεσαι αυθόρμητα, να εκφράζεις τα προβλήματά σου, κάτι που είναι απολύτως φυσιολογικό και απαραίτητο για όλους τους ανθρώπους. Σε έκαναν να νιώθεις υπεύθυνη για το ασυνείδητο που κουβαλάνε εκείνοι μέσα τους. Και σε έκαναν να νιώθεις ότι αυτά που έβγαιναν αυθόρμητα από μέσα σου θα έβρισκαν κάθε φορά αντίσταση. Και ο νους σου άρχισε να προγραμματίζεται έτσι ώστε να αποφεύγει τις συγκρούσεις, να αποφεύγει να ακούει βαριά λόγια από τη μαμά και να μη νιώθεις ως μια κινούμενη καταστροφή όπως λες. Είναι ένας μηχανισμός άμυνας, ασυνείδητος, που έχει σκοπό να σε προστατέψει από το άγχος - το άγχος τού να νιώθεις υπεύθυνη για τη δυστυχία των άλλων και το άγχος ότι αυτά που θέλεις να εκφράσεις ή να ζητήσεις θα δημιουργήσουν πάλι πρόβλημα.
Το πρόβλημα με τους μηχανισμούς άμυνας είναι ότι επιφανειακά μπορεί να φαίνεται ότι μας προστατεύουν από κάτι (π.χ. από το να στενοχωρείς τη μαμά σου και να την κάνεις να στρέφεται εναντίον σου), αλλά έχουν ένα μεγάλο μειονέκτημα: τείνουν στην υπερβολή και βασίζονται σε συμπεράσματα που μας μπλοκάρουν και σε άλλους τομείς της ζωής μας, πέρα από το αρχικό πρόβλημα. Για παράδειγμα, το ότι είσαι ντροπαλή ή συνεσταλμένη, συνδέεται με το ότι έχεις μάθει να φοβάσαι μήπως προκαλέσεις πρόβλημα με κάτι που θα κάνεις ή θα πεις. Και αυτό προέρχεται από τον μηχανισμό άμυνας που αναπτύχθηκε μέσα σου ασυνείδητα για να προστατευτείς από την απόρριψη της μαμάς σου.
Μαρία: Αυτό δεν μου είχε περάσει καν από το μυαλό. Νόμιζα ότι ήμουν ντροπαλή επειδή είναι ο χαρακτήρας μου. Αν και παλιά, μόνο ντροπαλή δεν ήμουν. Ήμουν το αντίθετο από ό,τι είμαι σήμερα. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς άλλαξα και έγινα αλλιώς. Παρασύρθηκα από το φόβο.
Κάτι άλλο. Αν μου πει κάποιος να κάνω κάτι, πω ότι δεν θέλω και με πιέσει, θα το κάνω σε υπερβολικό βαθμό για να τον χαροποιήσω, μόνο και μόνο για να καταλάβει ότι εμένα αυτό δεν με κάνει χαρούμενη, παρόλα όσα νόμιζε. Το κάνω σχεδόν συνέχεια.
aytepignosi.com: Ουσιαστικά αυτό που κάνεις είναι ότι τιμωρείς τον εαυτό σου κάνοντας κάτι που δεν σου αρέσει, για να εκδικηθείς τον άλλον κάνοντάς τον να νιώσει ενοχές που σε πίεσε να κάνεις κάτι που δεν σου αρέσει. Είναι άλλη μία μορφή των αυτοκαταστροφικών τάσεων. Πιο αναλυτικά: Σου λέει κάποιος να κάνεις κάτι, εσύ του λες όχι, μετά σε πιέζει, και μετά ασυνείδητα εμφανίζονται οι εξής σκέψεις μέσα σου: "Ώστε έτσι ε; Δεν σέβεσαι το όχι που σου λέω; Τώρα θα δεις. Θα σε κάνω να μετανιώσεις που μου ζήτησες να κάνω κάτι που δεν θέλω. Θα σε κάνω να νιώσεις ενοχές. Θα νιώσω χάλια, θα καταπιέσω τον εαυτό μου, θα καταπιέσω το δικαίωμά μου να λέω όχι, και για όλα αυτά θα φταις εσύ. Να λοιπόν. Σου κάνω το χατίρι καταστρέφοντας τον εαυτό μου. Χάρηκες τώρα;" Αυτός είναι ο εσωτερικός μονόλογος που λαμβάνει χώρα μέσα σου και δεν τον αντιλαμβάνεσαι. Παρατήρησέ τον την επόμενη φορά που θα εμφανιστεί μια αντίστοιχη περίπτωση και μην υποκύψεις σ' αυτό το μοτίβο σκέψεων. Αντί να καταστρέφεις τον εαυτό σου δήθεν για να εκδικηθείς και να τιμωρήσεις τον άλλον, μείνε στο όχι.
Ποιο είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί; Θα σε κρίνουν; Θα σου πουν ότι δεν είσαι καλή; Θα σε απορρίψουν; Θα σε τιμωρήσουν; Ό,τι και να κάνουν δεν είναι τόσο δραματικό όσο φαντάζεσαι. Ειλικρινά απάντησε σ' αυτή την ερώτηση: τι φοβάσαι ότι μπορεί να συμβεί αν επιμείνεις στο όχι; Αν δεν υπάρχει περίπτωση να κινδυνέψεις σωματικά, να επιμείνεις στο όχι. Αν υπάρχει περίπτωση να κινδυνέψεις σωματικά, να απευθυνθείς στην αστυνομία, σε κοινωνικό λειτουργό ή σε οποιονδήποτε άλλον μπορεί να παρέμβει. Αλλά αν δεν κινδυνεύεις σωματικά και φοβάσαι μόνο ότι θα σου επιρρίψουν ευθύνες για τη δυστυχία τους, ότι θα σου πουν ότι δεν είσαι καλή και άλλα τέτοια, τότε δεν κινδυνεύεις πραγματικά και έχεις υποχρέωση (αν θέλεις να αρχίσεις να θεραπεύεσαι) να επιμείνεις στο όχι και να μην επαναλάβεις τα αυτοκαταστροφικά μοτίβα. Είναι δύσκολη αυτή η αλλαγή. Το ξέρω. Δεν είναι το πιο εύκολο, γιατί τόσα χρόνια είχες μάθει να εξασφαλίζεις την ασφάλειά σου και την αποδοχή από τους άλλους με το να προκαλείς κακό στον εαυτό σου. Αλλά αυτό πρέπει να αρχίσει να αλλάζει σιγά σιγά.
Μαρία: Όντως, κάπως έτσι, δεν θα μπορούσα να το εξηγήσω καλύτερα! Όντως, έτσι πρέπει να 'ναι, αλλά για κάποιο περίεργο λόγο διαβάζοντάς το γελούσα τώρα. Είναι τόσο περίεργο, δεν μπορώ να πιστέψω ότι το κάνω, αλλά όντως αυτό κάνω!
Διαβάστε τη συνέχεια: "Μαρία, 17 - Η αλλαγή, αναπνοές, θετικές σκέψεις (μέρος Γ’)"
