Πολλοί από εμάς κάποια στιγμή στη ζωή μας μπήκαμε στον πειρασμό να κάνουμε ένα τεστ προσωπικότητας ή να απαντήσουμε σε ένα ερωτηματολόγιο με την προσδοκία να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας.
Το θεμελιώδες λάθος που κρύβεται πίσω από αυτά τα λεγόμενα "εργαλεία αυτογνωσίας", είναι η εντύπωση που έχουμε ότι είμαστε ένα προγραμματισμένο σύστημα που λειτουργεί. Πιστεύουμε ότι είμαστε κάποιες πεποιθήσεις, σκέψεις, συμπεριφορές, ρόλοι, ταυτότητες, συμπτώματα, και άλλα τέτοια προϊόντα που έχουν διαμορφωθεί μέσα από την ανατροφή που πήραμε, την οικογένεια όπου μεγαλώσαμε, τις εμπειρίες που είχαμε, την παιδεία που λάβαμε, κ.ο.κ.
Όποιος ταυτίζεται με έναν τύπο προσωπικότητας και λέει "εγώ είμαι τέτοια προσωπικότητα", αυτομάτως περιορίζει αυτό που πραγματικά είναι σε μια φανταστική κατηγορία, που σε πολλές περιπτώσεις εμπεριέχει μόνο μια λίστα από συμπτώματα ("αυτοί οι τύποι είναι πιο επιθετικοί, αυτοί είναι πιο ευαίσθητοι, αυτοί είναι πιο εγωιστές").
Το παρελθόν μας όντως καθορίζει στο μεγαλύτερο βαθμό τον τρόπο σκέψης, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές μας. Αλλά το να ταυτιστεί κανείς με τον προγραμματισμό του και να το κάνει ταυτότητα ("αυτός είμαι εγώ"), είναι σαν να καταδικάζει τον εαυτό του να ζήσει σε μια φυλακή. Σε καμία περίπτωση το να λέει κάποιος "ξέρω τι τύπος προσωπικότητας είμαι" δεν τον κάνει να γνωρίζει καλύτερα τι πραγματικά είναι. Στην καλύτερη περίπτωση θα γνωρίσει τον προγραμματισμό που κουβαλάει.
Αναλογιστείτε το εξής: οι σκέψεις, ως προϊόντα της λειτουργίας του νευρικού συστήματος, εμφανίζονται αυτόματα από μόνες τους. Δεν υπάρχει κάτι ή κάποιος που να ελέγχει τη λειτουργία του νευρικού συστήματος. Επομένως, το να ισχυριστούμε ότι υπάρχουν ηθελημένες σκέψεις προϋποθέτει ότι μπορούμε να εντοπίσουμε την πηγή της λεγόμενης θέλησης και επιλογής των σκέψεων. Επειδή όμως δεν υπάρχει πουθενά αυτός που λειτουργεί και ελέγχει το νευρικό σύστημα, οι σκέψεις είναι αυτόματες. Το ίδιο ισχύει και για τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές και όποια άλλα συμπτώματα. Αυτό που αποκαλούμε προσωπικότητα, είναι ουσιαστικά ένας αυτοματοποιημένος μηχανισμός, προγραμματισμένος ανεπίγνωστα κατά το παρελθόν - φυσικά υπάρχουν πάντα και κάποια έμφυτα στοιχεία.
Όλα στο σύστημα σώμα-νους γίνονται μόνα τους. Από τις βιολογικές διεργασίες (πέψη, μεταβολισμός, αναπνοή, κυκλοφορία του αίματος, λειτουργία του νευρικού συστήματος, κυτταρικές διαιρέσεις, κ.ά), μέχρι και τις σκέψεις, την αντίδραση του οργανισμού στις σκέψεις (τα συναισθήματα) και τις συμπεριφορές.
Τι υπάρχει αν δεν δεχτούμε να εγκλωβίσουμε την ιδέα του εαυτού μας μέσα σε μια φανταστική κατηγορία όπως είναι η προσωπικότητα; Υπάρχουν οι σκέψεις, τα συναισθήματα και άλλες αισθήσεις του σώματος, που εμφανίζονται στο πεδίο της επίγνωσής μας και τις οποίες μπορούμε να παρατηρούμε χωρίς να τις προσωποποιούμε και να τις κάνουμε ταυτότητα. Ενώ όλα αυτά έρχονται και φεύγουν, ο μόνος σταθερός παράγοντας στη ζωή μας είναι η επίγνωση, δηλαδή η γνώση της ύπαρξης όλων αυτών των εμπειριών.
Δεν είναι μια προσωπικότητα που ζει αυτή τη ζωή. Η προσωπικότητα -και όλες οι εκφράσεις της- είναι παρατηρούμενη. Όταν ταυτιζόμαστε με κάτι που είναι παρατηρούμενο και δεν ψάχνουμε να βρούμε τι είναι αυτό που κάνει την παρατήρηση, ζούμε μέσα στην άγνοια, μακριά από τον αληθινό μας εαυτό.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
Διαβάστε επίσης:
