Όταν μαθαίνουμε από μικρά παιδιά ότι είμαστε ένα σύστημα, ένας εαυτός, που πλάθεται και διαμορφώνεται ανάλογα με τις σχέσεις, την ανατροφή και την παιδεία, μάς είναι σχεδόν αδύνατο να κατανοήσουμε αργότερα ότι αυτό το σύστημα δεν είναι αυτό που είμαστε πραγματικά, αλλά είναι κάτι που αποτελείται από σκέψεις και προγραμματισμό.
Ας ξεκινήσουμε από ένα απλό παράδειγμα. Εκεί που καθόμαστε εμφανίζεται η σκέψη "να πιω καφέ ή τσάι;". Μετά από λίγη ώρα αποφασίζουμε να πιούμε τσάι. Ποιος αποφάσισε και επέλεξε το τσάι; Τι είναι αυτό που έχει την ικανότητα να αποφασίζει; Αν και το ερώτημα φαίνεται απλό, και αν και η διαδικασία φαίνεται αυτονόητη, ολόκληρη η πλάνη του εαυτού κρύβεται σ' αυτά τα αθώα και επαναλαμβανόμενα καθημερινά παιχνίδια του νου.
Αυτός που αποφασίζει και λέει "θα πιω τσάι" δεν υπάρχει. Η ίδια η πρόταση "θα πιω τσάι" είναι απλά άλλη μία σκέψη. Δεν υπάρχει κάποιος πίσω από αυτή τη σκέψη που επιλέγει να πιει τσάι. Και για να το δούμε αυτό ξεκάθαρα, μπορούμε να αρχίσουμε να αποδομούμε αυτό που ονομάζουμε "εαυτός". Μήπως το "εγώ θα πιω τσάι" αναφέρεται στο σώμα; Μήπως το αυτί μας αποφασίζει να πιει τσάι; Μήπως η μύτη μας; Το χέρι μας; Το πόδι μας; Ο εγκέφαλός μας; Ο εγκέφαλος μπορεί να είναι αυτός που δημιουργεί τη σκέψη, αλλά η σκέψη υποτίθεται ότι προέρχεται από "κάποιον" και εκπροσωπεί την επιθυμία και την απόφαση αυτού του κάποιου. Ποιος είναι αυτός ο κάποιος, πού βρίσκεται και από τι αποτελείται;
Αν δεν είναι το σώμα μας αυτό που αποφασίζει, τότε ποιος αποφασίζει; Μήπως ένα συναίσθημα; Μπορεί ένα συναίσθημα να αποφασίζει; Όχι. Μήπως μία σκέψη αποφασίζει; Όχι. Μία σκέψη εκφράζει την πρόθεση, την επιθυμία ή την απόφαση, αλλά εμείς ψάχνουμε να βρούμε αυτόν από τον οποίο προέρχονται όλα αυτά.
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι αντί για το δίλημμα "καφές ή τσάι", έχουμε ένα πιο σοβαρό δίλημμα του τύπου "έκανα λάθος που συμπεριφέρθηκα έτσι, ναι ή όχι;". Ποιος είναι αυτός που ξεκινάει μια τέτοια συζήτηση; Ποιος είναι αυτός που κρύβεται πίσω από τη σκέψη "(εγώ) έκανα λάθος που συμπεριφέρθηκα έτσι"; Πού είναι αυτό το "εγώ"; Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είναι ο ίδιος που αποφάσισε στο προηγούμενο παράδειγμα να πιει τσάι αντί για καφέ. Και τώρα είναι ο ίδιος που αμφιβάλλει για το αν η συμπεριφορά του ήταν σωστή ή όχι. Και ξεκινάει έτσι ένα διάλογο (εσωτερικό ή με κάποιον άλλον) για το αν έπραξε σωστά ή λάθος.
Σ' αυτό το διάλογο, όπως και στο προηγούμενο παράδειγμα, δεν υπάρχει κάποιος από πίσω. Η όλη διαδικασία αποτελείται από σκέψεις που διαδέχονται η μία την άλλη. Κάθε τέτοιο εσωτερικό διάλογο θα μπορούσαμε να τον ονομάσουμε και "εμφύλιο" μεταξύ σκέψεων. Όταν σε όλη μας τη ζωή είμαστε ταυτισμένοι με τη σκέψη του "εγώ" (εγώ κάνω, εγώ αποφασίζω, εγώ επιλέγω, εγώ έκανα λάθος, εγώ πρέπει να διορθώσω τον εαυτό μου, κ.τ.λ), η αποταύτιση από αυτή την ψευδαίσθηση θα είναι δύσκολη. Μάλιστα, στην αρχή, ο νέος τρόπος αντίληψης θα μας φαίνεται "άλλη μία φιλοσοφία" και θα κρυβόμαστε πίσω από τη σκέψη "μα, όλος ο κόσμος έτσι ζει". Μπορεί να είναι όλοι λάθος; Ναι, αν και δεν χρειάζεται να κρίνουμε και να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη λάθος. Γενικά, ζούμε ασυνείδητα, δηλαδή είμαστε ταυτισμένοι με τις σκέψεις μας σε τέτοιο βαθμό που πιστεύουμε ότι είμαστε οι σκέψεις μας. Αυτό στην αυτογνωσία ονομάζεται και άγνοια.
Βλέπουμε λοιπόν ότι αυτό που ονομάζουμε εαυτός -το "εγώ" στο οποίο αναφερόμαστε τόσες φορές καθημερινά- δεν υπάρχει. Ο εαυτός αποτελείται από σκέψεις. Είναι οι σκέψεις. Δεν υπάρχει ως ξεχωριστή οντότητα εκ μέρους της οποίας να δημιουργούνται οι σκέψεις. Δεν υπάρχει ως "κάποιος" που κάνει κάτι, αποφασίζει, επιλέγει, αμφιβάλλει, φοβάται, κ.ο.κ. Ναι μεν τo σώμα κινείται ή δημιουργεί τα συναισθήματα υπακούοντας σε κάποιες σκέψεις, αλλά δεν υπάρχει κάποιος εκεί που αποφασίζει ποιες σκέψεις θα εμφανιστούν και ποιες όχι. Αυτό που υπάρχει όμως, είναι η επίγνωση της ύπαρξης όλων αυτών των σκέψεων και των εμπειριών.
Τελικά, η σωστή απάντηση στο δίλημμα "θέλω καφέ ή τσάι", δεν μπορεί να προέλθει από μία σκέψη, αλλά από την επίγνωση των αναγκών του σώματος. Αν είμαστε σε επαφή με το σώμα μας θα ξέρουμε τι θέλει αυτό πραγματικά. Κάτι παρόμοιο ισχύει και για την απάντηση στο ερώτημα "έκανα λάθος που συμπεριφέρθηκα έτσι;". Όταν ζούμε στο παρόν με επίγνωση, η σωστή συμπεριφορά εμφανίζεται από μόνη της, όχι ως προϊόν σκέψεων ή κάποιας ανάλυσης, αλλά ως η έκφραση της βαθύτερης νοημοσύνης που υπάρχει μέσα μας. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να μην την επισκιάζουμε με τη συνεχή εγωική φλυαρία του νου.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.comΔιαβάστε επίσης:
