Όλοι οι μεγάλοι έρωτες έχουν στοιχεία εξάρτησης. Το μυαλό μας δεν "κολλάει" χωρίς λόγο. Υπάρχει κάποια ικανοποίηση κάθε φορά που ο νους ανατρέχει στο άλλο πρόσωπο και γι' αυτό είναι σημαντικό να κατανοήσουμε από τι αποτελείται αυτή η εξάρτηση.
Στον έρωτα, η βάση της εξάρτησης είναι οι δικές μας προβολές πάνω στον άλλον, μέχρι που τελικά δεν ερωτευόμαστε τον άλλον, αλλά μια φανταστική εικόνα που δημιουργούμε στο μυαλό μας. Τι περιμένουμε να μας δώσει ο άλλος; Σημασία, αξία, φροντίδα, προσοχή, ασφάλεια; Όταν προβάλλουμε όλα αυτά τα στοιχεία σε κάποιον, είναι αναμενόμενο ότι ένας χωρισμός θα είναι επώδυνος. Όχι γιατί θα είμαστε πλέον μόνοι μας, αλλά επειδή καταρρέουν και διαψεύδονται όλες αυτές οι προβολές και οι προσδοκίες - και οι ανικανοποίητες προσδοκίες αποτελούν έναν από τους κυριότερους παράγοντες που προκαλούν θυμό.
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι κανένας άλλος δεν μπορεί να μας ολοκληρώσει και να μας κάνει ευτυχισμένους. Αν εμείς έχουμε θέσει ως προϋπόθεση για την ευτυχία μας την αποδοχή από τον άλλον, την προσοχή που θα μας δώσει, την φροντίδα του, κ.τ.λ, τότε η σχέση είναι καταδικασμένη. Ακόμα και αν ο άλλος είναι διατεθειμένος να μας δώσει ό,τι περισσότερο μπορεί, σε καμία περίπτωση δεν διαθέτει τέτοιες μαγικές ικανότητες. Αργά ή γρήγορα οι απαιτήσεις μας θα τον κάνουν να νιώσει ασφυκτικά και παρ' όλες τις καλές προθέσεις του, θα αναγκαστεί να διακόψει τη σχέση.
Όλα τα παραπάνω οδηγούν στην εξιδανίκευση. Οι μεγάλοι έρωτες δεν θα ήταν "μεγάλοι", αν τα άτομα που συμμετείχαν δεν διέθεταν κάποια δόση μεγαλοσύνης. Εξιδανίκευση σημαίνει ότι η εικόνα που δημιουργώ στο μυαλό μου για τον άλλον αποτελείται από υπερβολές και παρερμηνείες. Νομίζουμε ότι ο άλλος είναι "κάπως", ενώ εκείνος δεν έχει καμία σχέση με αυτό που φανταζόμαστε. Η εξιδανίκευση του άλλου λειτουργεί και αγχολυτικά, γιατί μας προσφέρει -σε επίπεδο φαντασίας- αυτό που θα θέλαμε να συναντήσουμε για να καλύψουμε κάποια ψυχοσυναισθηματικά κενά μέσα μας, που πιθανότατα σχετίζονται με παιδικά τραύματα και ελλειπή αγάπη.
Αν αποσυνθέσουμε την εξάρτηση, θα δούμε ότι αποτελείται από πολύ συγκεκριμένα και καθ' όλα διαχειρίσιμα στοιχεία. Αναμνήσεις με τη μορφή εικόνων, επιθυμίες, προσδοκίες, ελπίδες, σκέψεις για την εικόνα μας ή για το πώς μας αξιολογούσαν οι άλλοι όσο ήμασταν με τον/την πρώην, κ.ά. Και ακολουθούν τα συναισθήματα που αποτελούν απλώς την αντίδραση του οργανισμού σ' αυτές τις σκέψεις και τις ερμηνείες. Τα συναισθήματα με τη σειρά τους δημιουργούν περαιτέρω σκέψεις και πριν το καταλάβουμε εισερχόμαστε σε έναν φαύλο κύκλο, το περιεχόμενο του οποίου μοιάζει πολύ πραγματικό, γιατί μας απορροφά σε νοητικό, συναισθηματικό και συμπεριφορικό επίπεδο.
Κάτι που κάνουν πολύ συχνά οι ερωτευμένοι, είναι να εκφράζουν τα συναισθήματά τους με μεγάλα λόγια, όπως "ο άλλος ήταν η ζωή μου", "χωρίς τον άλλον δεν αξίζω τίποτα", ή "η ζωή μου δεν έχει νόημα τώρα που είμαι μόνος/μόνη". Όλα αυτά επιδεινώνουν την κατάσταση και ενδυναμώνουν την εξάρτηση, η οποία θρέφεται ακριβώς από τέτοιες σκέψεις. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι ένα μεγάλο μέρος του πολιτισμού μας, και συγκεκριμένα όλα τα εμπορικά τραγούδια, καθώς και πολλές ταινίες και μυθιστορήματα, παρουσιάζουν την εξάρτηση και την προσκόλληση ως φυσιολογικές καταστάσεις. Οι στίχοι των τραγουδιών αναφέρονται συνεχώς στα συμπτώματα της εξάρτησης, κάτι που κάνουν επίσης πολλές ταινίες και πολλά μυθιστορήματα. Το αποτέλεσμα είναι, ειδικά οι νέοι άνθρωποι να μην γνωρίζουν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν την εμπειρία του έρωτα πιο συνειδητά, χωρίς να μπερδεύουν τα συναισθήματα και την εξάρτηση με το πραγματικό ενδιαφέρον για τον άλλον.
Πρακτικά, το να διατηρούμε μια πιο αντικειμενική στάση απέναντι στα συναισθήματα και τις σκέψεις, σημαίνει ότι όταν νιώθουμε π.χ. θλίψη, λέμε "τώρα γνωρίζω ότι νιώθω θλίψη" και όχι "δεν μπορώ να ζήσω χωρίς τον άλλον". Δηλαδή, αποκτάμε επίγνωση του συναισθήματος της θλίψης και δεν τροφοδοτούμε τη θλίψη με περαιτέρω σκέψεις και ερμηνείες. Αν πιστεύουμε ότι αδικηθήκαμε, αρκεί να αναγνωρίσουμε αυτή τη σκέψη ως μία ερμηνεία του νου. Είναι γνωστό ότι δύο άνθρωποι που έχουν λάβει διαφορετική ανατροφή και είχαν διαφορετικά βιώματα στη ζωή τους, θα αντιδράσουν με διαφορετικό τρόπο απέναντι στην ίδια κατάσταση - και αυτό, επειδή θα την ερμηνεύσουν διαφορετικά. Επομένως, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τυχόν τέτοια συμπεράσματα που μας τοποθετούν π.χ. στη θέση του θύματος, έχοντας υπόψη μας ότι δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αλλά απλά προέρχονται από τον προγραμματισμό που έχει λάβει ο νους μας κατά το παρελθόν.
Έχοντας κάποιος υπόψη του τα παραπάνω, μπορεί να εξέλθει πιο εύκολα από την εικονική πραγματικότητα που θρέφει με τις σκέψεις του και που ονομάζει έρωτα. Ο έρωτας δεν πρέπει να συγχέεται με την αγάπη, η οποία σε καμία περίπτωση δεν έχει στοιχεία εξάρτησης, προσκόλλησης και επομένως φόβου (μήπως χαθεί το αντικείμενο της εξάρτησής μας και διαλυθεί η προσκόλληση). Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο έρωτας είναι μια ασυνείδητη απόπειρα αναπλήρωσης κάποιων ψυχοσυναισθηματικών κενών, ενώ η αγάπη είναι η συνειδητή προσφορά και ανιδιοτελής αποδοχή του άλλου, η οποία προέρχεται από μια βαθύτερη αίσθηση πληρότητας.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
