Τη στιγμή που κάποιος παθαίνει μια κρίση πανικού, αν δεν είναι καθόλου "υποψιασμένος", θα είναι απολύτως ταυτισμένος με τις σκέψεις και το συναίσθημα που νιώθει. Με άλλα λόγια, δεν θα ξέρει τι του συμβαίνει. Και αν κάποιος τον ρωτήσει εκείνη τη στιγμή "τι σου συμβαίνει;", η απάντησή του θα φανερώνει τις σκέψεις και το συναίσθημα που τον έχουν κυριεύσει ολοκληρωτικά.
Ένα πολύ βοηθητικό εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς τη στιγμή μιας κρίσης πανικού ή πολύ έντονου άγχους, είναι η επίγνωση. Μπορεί να εστιάσει την προσοχή του στις σκέψεις ή το συναίσθημα που νιώθει μέσα του (που είναι ο φόβος) και να τα παρατηρήσει αυτά ως φαινόμενα που συμβαίνουν εντός του, χωρίς να τα προσωποποιεί και να εντοπίζει σ' αυτά τον εαυτό του. Η προσωποποίηση εκφράζεται με σκέψεις του τύπου "τι μου συμβαίνει;", "φοβάμαι (εγώ)", "πιστεύω ότι θα πάθω κάτι κακό (εγώ)", κ.ά. Αυτές οι σκέψεις ανανεώνουν και τροφοδοτούν περαιτέρω το φόβο και τα σωματικά συμπτώματα.
Η επίγνωση οδηγεί σε ένα άλλο πολύ ισχυρό εργαλείο έναντι του άγχους και των κρίσεων πανικού: τη στάση της μη αντίδρασης και της αποδοχής. Η αντίδραση σε κάποιες αρχικές σκέψεις ή σε κάποια σωματικά συμπτώματα (ταχυκαρδία, εφίδρωση, ζάλη) χειροτερεύει την κατάσταση χωρίς να ωφελεί σε τίποτα. Η αντίδραση αποτελεί απλά την έκφραση της ασυνείδητης ταύτισης με αυτά τα φαινόμενα. Δηλαδή, κάποιος που αρχίζει να νιώθει φόβο επειδή εμφανίστηκαν ορισμένες σκέψεις (τις οποίες δεν παρατήρησε και δεν αναγνώρισε ως τέτοιες), συνεχίζει να πιστεύει και τις επόμενες σκέψεις που, αυτή τη φορά, δεν αφορούν το περιεχόμενο του φόβου, αλλά εστιάζονται στα συμπτώματα. Μ' αυτό τον τρόπο "χτίζεται" η επιδείνωση των συμπτωμάτων και φτάνει κάποιος στο σημείο να νομίζει ότι μπορεί να του συμβεί κάτι κακό.
Η επίγνωση των σκέψεων και των συναισθημάτων δεν σημαίνει ότι θα εξαφανιστούν αυτομάτως και τα σωματικά συμπτώματα. Τα συμπτώματα μπορεί να συνεχίσουν ή ακόμα και να επιδεινωθούν. Αυτό που κάνει η επίγνωση είναι να βοηθήσει στο να αποφευχθεί η ανατροφοδότηση του συναισθήματος του φόβου μέσα από τις σκέψεις. Το σώμα έχει ένα τρόπο λειτουργίας που σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από το πώς έχει προγραμματιστεί κατά το παρελθόν. Οι συναισθηματικές αντιδράσεις μπορεί να έχουν δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς με κάποιες σκέψεις και αυτοί οι δεσμοί δεν πρέπει να περιμένουμε ότι θα διαλυθούν άμεσα, γρήγορα και εύκολα. Με τον ίδιο τρόπο που δημιουργήθηκαν, δηλαδή μέσα από την τακτική επανάληψη ορισμένων μοτίβων σκέψεων και συναισθημάτων κατά το παρελθόν, έτσι θα φύγουν. Είναι κάτι που απαιτεί χρόνο.
Η επίγνωση σταματά την περαιτέρω ανανέωση αυτού του φαύλου κύκλου. Κάτι που σημαίνει ότι με το χρόνο, ο φαύλος κύκλος θα αρχίσει να εξασθενεί γιατί, ούτως ή άλλως, δεν μπορεί να υπάρξει από μόνος του. Η πίστη στο περιεχόμενο του φαύλου κύκλου είναι αυτή που τροφοδοτεί το φαύλο κύκλο. Αν σταματήσουμε να πιστεύουμε ορισμένα πράγματα, αυτός ο κύκλος θα εξασθενίσει και θα δημιουργηθεί κάποιος άλλος, που θα τροφοδοτείται πάλι από την πίστη μας, αλλά αυτή τη φορά την πίστη μας θα την κατευθύνουμε προς ένα διαφορετικό περιεχόμενο (άλλες σκέψεις και πεποιθήσεις).
Μια αλλαγή στις πεποιθήσεις που μπορεί να έχει εμφανή αποτελέσματα έναντι του άγχους και του πανικού, είναι το να αφαιρέσει κάποιος την έννοια της σημαντικότητας από τη ζωή του. Για παράδειγμα, δεν είναι σημαντικό αν πάθουμε μια κρίση πανικού. Δεν είναι σημαντικό αν δεν γράψουμε καλά στις εξετάσεις. Δεν είναι σημαντικό αν οι άλλοι νομίζουν ότι είμαστε ανίκανοι σε κάτι. Δεν είναι σημαντικό αν χωρίσουμε. Δεν είναι σημαντικό αν βγάζουμε πολλά ή λίγα λεφτά, αν μένουμε σε μικρό ή σε μεγάλο σπίτι, κ.ο.κ.
Καθώς διευρύνεται η αντίληψή μας για την πραγματικότητα, μπορούμε να φτάσουμε σε σημείο να αποταυτιστούμε σε μεγάλο βαθμό από την εικόνα μας, ή ακόμα και από το σώμα μας. Έτσι, για κάποιον που δεν είναι ταυτισμένος με την εικόνα του, το να τον κοροϊδεύουν οι άλλοι δεν αποτελεί καθόλου σημαντικό γεγονός. Κάποιος που δεν είναι ταυτισμένος με το σώμα του, δεν θα νιώθει φόβο απέναντι στο θάνατο ή την αρρώστια. Από το άγχος υποφέρουν αυτοί που αναπτύσσουν έντονες προσκολλήσεις (με άλλους ανθρώπους, με την εικόνα τους, με το σώμα τους, με ιδεολογίες, πεποιθήσεις, κ.τ.λ). Αυτοί είναι που θέλουν να γίνονται πάντα αποδεκτοί, να είναι αρεστοί, να έχουν δίκιο στις συζητήσεις ή να αναγνωρίζονται από τους άλλους.
Σε επίπεδο πεποιθήσεων λοιπόν, θα ήταν χρήσιμο να αναθεωρήσουμε πολλά από αυτά που θεωρούμε σημαντικά στη ζωή μας. Σε επίπεδο πρακτικής αντιμετώπισης του άγχους και των κρίσεων πανικού, η επίγνωση και η δημιουργία μιας απόστασης από τα συμπτώματα, είναι η αρχή για την εξασθένιση του φαύλου κύκλου, οι ρίζες του οποίου ανήκουν στο παρελθόν.
*Από το βιβλίο "Επίγνωση - Ανακαλύπτοντας τον αληθινό μας εαυτό", Νίκος Μπάτρας, εκδ. iWrite
