Ο Mark Williams, καθηγητής κλινικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, εξηγεί πώς είναι να ζει κανείς με κατάθλιψη και πώς ο διαλογισμός βοηθάει στην αντιμετώπισή της.
"Πάρτε το εξής απλό παράδειγμα. Περπατάτε στον δρόμο και βλέπετε έναν φίλο σας να έρχεται προς το μέρος σας. Εσείς ετοιμάζεστε να τον χαιρετίσετε, αλλά εκείνος σας προσπερνάει βιαστικά από δίπλα χωρίς να σας δει. Αναρωτηθείτε τώρα πώς θα νιώθατε αν σας συνέβαινε κάτι τέτοιο. Αν εκείνη την ημέρα τα πράγματα σάς πήγαιναν καλά, θα σκεφτόσασταν μάλλον ότι ο άλλος δεν φορούσε τα γυαλιά του και γι' αυτό δεν σας είδε, ή ότι ήταν απασχολημένος με κάτι άλλο. Και θα το αφήνατε εκεί το θέμα. Δεν θα σας απασχολούσε περισσότερο.
Αν όμως εκείνη την ημέρα νιώθατε λίγο ευάλωτος επειδή είχατε τσακωθεί με τον σύντροφό σας ή με τα παιδιά σας, πιθανόν να σκεφτόσασταν "τι του έκανα και με αγνοεί;", "γιατί άραγε να είναι θυμωμένος μαζί μου;", ή "έχασα άλλον έναν φίλο, έτσι κι αλλιώς δεν έχω πολλούς φίλους, μακάρι να είχα περισσότερους". Και για τα επόμενα πέντε λεπτά, θα περπατούσατε στον δρόμο και θα σκεφτόσασταν ακόμα αυτό το περιστατικό. Θα ήσασταν χαμένος στην υποκειμενικότητα και θα κάνατε πολλές αρνητικές σκέψεις. Θα ήταν κάτι σαν μια προπαγάνδα ενάντια στον εαυτό σας, όπως ακριβώς συμβαίνει σε μια εμπόλεμη κατάσταση, όπου κάποιοι προσπαθούν να πείσουν τους ανθρώπους για κάποια πράγματα.
Η προπαγάνδα ενάντια στον εαυτό μας παίρνει τη μορφή των σκέψεων "είμαι αποτυχημένος", "είμαι χαζός", "όλα τα κακά συμβαίνουν σε μένα", κ.τ.λ. Είναι σαν να κάθεται κάποιος στον ώμο σας και σας ψιθυρίζει στο αυτί ότι είστε κακοί. Σκεφτείτε να το κάνατε αυτό εσείς σε κάποιον άλλον. Δηλαδή να λέγατε σε κάποιον συνέχεια, εκατό φορές την ημέρα, ότι είναι άχρηστος και αποτυχημένος. Μπορείτε να φανταστείτε ότι ο άλλος θα ένιωθε πολύ άσχημα. Ακριβώς αυτό όμως κάνουν οι καταθλιπτικοί στον εαυτό τους. Έχουν ένα συνεχή εσωτερικό διάλογο, ένα συνεχή σχολιασμό, που λέει "να, ορίστε, πάλι απέδειξες πόσο χαζός είσαι". Και με τον ίδιο τρόπο που αυτό θα έκανε κάποιον άλλον να νιώθει άσχημα αν του το λέγαμε συνέχεια, έτσι νιώθουμε κι εμείς άσχημα όταν το επαναλαμβάνουμε στον εαυτό μας.
Ο διαλογισμός σε βοηθάει να το δεις αυτό πιο καθαρά. Να δεις δηλαδή την ασταμάτητη φλυαρία του νου. Όχι να προσπαθήσεις να την καταπιέσεις ή να την αποφύγεις. Απλά να την παρατηρήσεις και, γιατί όχι, να την καλωσορίσεις με ένα χαμόγελο λέγοντας "α, να το πάλι". Όταν αντιμετωπίζεις τις σκέψεις αυτές με ένα χαμόγελο, συμβαίνει κάτι το εκπληκτικό: αρχίζουν και φεύγουν από μόνες τους. Είναι σαν να ανοίγεις την πόρτα σε έναν απρόσκλητο επισκέπτη. Ο επισκέπτης θα έρθει να μείνει για λίγο και θα φύγει. Αλλά αν δεν τον προσκαλέσεις μέσα, ο επισκέπτης θα συνεχίσει να χτυπάει την πόρτα. Αυτή είναι η στάση που καλλιεργείται με τον διαλογισμό: ανοίγεις την πόρτα στους επισκέπτες και τους χαμογελάς. Εκείνοι μένουν για λίγο μαζί σου και μετά φεύγουν.
Οι συνεργάτες μου κι εγώ εργαζόμαστε για να βοηθήσουμε όσο περισσότερο μπορούμε τους ανθρώπους που υποφέρουν από κατάθλιψη. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η γνωσιακή θεραπεία εμφανίζει αρκετά καλά αποτελέσματα, γιατί βοηθάει τους ασθενείς να αποκτήσουν επίγνωση των σκέψεων που δημιουργεί ο νους τους. Για πολλά χρόνια πιστεύαμε ότι αυτές οι σκέψεις του τύπου "είμαι άχρηστος", "είμαι αποτυχημένος", "κανένας δεν με αγαπάει", "καλύτερα να μην ζούσα" κ.ο.κ., αποτελούσαν ένα σύμπτωμα της κατάθλιψης. Με τη γνωσιακή θεραπεία καταλάβαμε ότι αυτές οι σκέψεις μπορεί εν μέρει να αποτελούν ένα σύμπτωμα της κατάθλιψης, αλλά παράλληλα την επιδεινώνουν, αυξάνουν τη διάρκειά της και οι ασθενείς αρχίζουν με τον καιρό να τις πιστεύουν σαν να λένε την αλήθεια. Και όσο πιο πολύ τις πιστεύουν, τόσο χειροτερεύει η κατάστασή τους.
Ο διαλογισμός μπορεί να φανεί χρήσιμος ακόμα και στις περιόδους όπου οι ασθενείς δεν νιώθουν κατάθλιψη και οι σκέψεις τους είναι γενικά θετικές. Αυτό επιτυγχάνεται με το να αναπτύξουν την ικανότητά τους να παρατηρούν τις σκέψεις τους καθώς αυτές έρχονται και φεύγουν, απλά εστιάζοντας την προσοχή τους στην αναπνοή. Επίσης, με τον διαλογισμό μαθαίνει κανείς να είναι σε εγρήγορση και να εντοπίζει τα πρώιμα σημάδια της επανεμφάνισης μιας διαταραχής, είτε μιλάμε για την κατάθλιψη, είτε για το άγχος.
Τέλος, με τον διαλογισμό αναπτύσσεις την επίγνωσή σου, που σημαίνει ότι αρχίζεις να παρατηρείς στην καθημερινότητά σου πράγματα που δεν παρατηρούσες ποτέ πριν, όπως ένα πουλί που πετάει, ή ένα φύλλο πάνω σε ένα δέντρο. Έτσι, συνδέεσαι πιο πολύ με το περιβάλλον σου και αυτό σε βοηθάει, τις στιγμές που νιώθεις ότι οι αρνητικές σκέψεις πάνε να σε απορροφήσουν, να θυμηθείς ότι δεν είσαι υποχρεωμένος να τις ακολουθήσεις. Αυτή είναι μια στιγμή πραγματικής ελευθερίας. Και δεν χρειάζεται να κάνεις κάτι. Δεν χρειάζεται να διορθώσεις το πρόβλημά σου. Η φωνή που ακούς στο μυαλό σου φεύγει από μόνη της, όταν απλά την παρατηρείς και την αναγνωρίζεις ως άλλη μία σκέψη."
*Απόσπασμα από μαγνητοσκοπημένη συνέντευξη του Mark Williams.
Μετάφραση: Ν. Μπάτρας
Διαβάστε επίσης:
