Στο βιβλίο "30 Μαθήματα Ζωής", ο καθηγητής Ανθρωπολογίας του πανεπιστημίου Cornell, Karl Pillemer, καταγράφει τα αποτελέσματα μιας μελέτης στην οποία συμμετείχαν 1.500 άτομα, ηλικίας από 70 έως 100+ ετών. Στην ερώτηση "τι είναι αυτό για το οποίο μετανιώσατε περισσότερο στη ζωή σας", σχεδόν όλοι απάντησαν "η άσκοπη ανησυχία".
Στη ζωή μας μπορούμε να ανησυχούμε κυριολεκτικά για τα πάντα. Ας δούμε ένα παράδειγμα που καταδεικνύει τι κρύβεται πίσω από αυτό το φαινόμενο. Ένας άντρας περιμένει τηλέφωνο απ' τη γυναίκα του, η οποία του είχε πει ότι θα του τηλεφωνούσε μια συγκεκριμένη ώρα. Η ώρα όμως περνάει και δεν του τηλεφωνεί. Πριν την πάρει εκείνος τηλέφωνο, ένα σωρό σκέψεις κατακλύζουν το μυαλό του: "Μήπως έπαθε κάτι; Μήπως είναι με άλλον; Μήπως με απατάει; Μάλλον θα βρήκε τον πρώην της που είχε συναντήσει πάλι πρόσφατα." Και ξεκινάει ο εσωτερικός μονόλογος: "Είδες; Το ήξερα. Κάποια στιγμή θα με άφηνε. Αφού δεν αξίζω. Δεν είμαι αρκετά καλός γι' αυτή. Μου το έχει δείξει εξάλλου τόσες φορές. Πάλι μόνος μου θα μείνω. Και θα με κοροϊδεύουν και οι φίλοι μου. Η ζωή μου είναι χάλια. Γιατί όλοι με εγκαταλείπουν;"
Ο εσωτερικός μονόλογος, τον οποίο παρουσιάζουμε εδώ σε μία μόνο εκδοχή του, επαναφέρει στο προσκήνιο την πεποίθηση που κουβαλούν οι περισσότεροι άνθρωποι μέσα τους και λέει "δεν είμαι εντάξει όπως είμαι, δεν αξίζω, είμαι ανεπαρκής". Όταν κάποιος ζει με ένα τέτοιο ψυχικό υπόβαθρο, θα βρίσκει καθημερινά αφορμές για να αναβιώνει τα συναισθήματα που συνοδεύουν αυτή την πεποίθηση. Θα του έχει γίνει συνήθεια να πιστεύει τα φανταστικά σενάρια που δημιουργεί ο νους του και να νιώθει συνεχώς θύμα.
Για να μην ανησυχούμε και για να ζούμε χωρίς περιττές σκέψεις για γεγονότα και καταστάσεις, πρέπει να μειώσουμε την ταύτισή μας με διάφορες πεποιθήσεις που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και να μάθουμε να ζούμε πιο πολύ στο παρόν. Οι ερμηνείες που δίνουμε στα καθημερινά μας βιώματα προέρχονται από τον προγραμματισμό του νου και όχι από τις ίδιες τις εμπειρίες.
Πρακτικά, αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να σπάσουμε την αλυσίδα που αποτελείται από τα εξής στάδια:
2) δημιουργούνται σκέψεις γι' αυτό το ερέθισμα (π.χ. πιθανοί λόγοι που αιτιολογούν την καθυστέρηση),
3) δημιουργούνται σκέψεις που με αφορμή το ερέθισμα αναβιώνουν τις πυρηνικές μας πεποιθήσεις, και
4) ακολουθούν τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις.
Παρατηρώντας και αναγνωρίζοντας τις σκέψεις που δημιουργούνται στο δεύτερο και στο τρίτο στάδιο, μπορούμε να τις ξεχωρίσουμε ως ωφέλιμες και πρακτικές, και ως ανώφελες και βλαπτικές. Μ' αυτό τον τρόπο διακόπτουμε το φαύλο κύκλο και δεν θρέφουμε άλλο την ταύτισή μας με τις ανώφελες σκέψεις του προγραμματισμού μας. Αν παρατηρήσουμε μία σκέψη που λέει "πάλι αποδεικνύεται πόσο ανάξιος είμαι", μπορούμε να τη σταματήσουμε εκεί, χωρίς να χρειάζεται να προχωρήσουμε στις επόμενες σκέψεις που θα δικαιολογούν το γιατί είμαστε ανάξιοι.
Το ότι αποκτάμε επίγνωση του γεγονότος ότι ο νους επαναλαμβάνεται και περιστρέφεται γύρω από την ίδια πυρηνική πεποίθηση ξανά και ξανά, αρκεί για να διαλύσουμε την ταύτιση με τον νου. Τελικά, βλέπουμε ότι το σύμπτωμα της ανησυχίας αποτελείται από σκέψεις και συναισθήματα, και ότι δεν μπορεί να σταθεί από μόνο του αν εξασθενήσει η ανεπίγνωστη επανάληψή του. Τα επιμέρους στοιχεία που το συγκροτούν εξασθενούν με τη σειρά τους όταν αναγνωρίζεται η αυτόματη και ουδέτερη φύση τους.
Η ανησυχία εντείνεται επίσης εκεί όπου υπάρχουν ισχυρές προσκολλήσεις. Προσκόλληση σημαίνει ότι επιθυμούμε να μη χάσουμε κάτι, είτε πρόκειται για σχέση, άνθρωπο, υλικό αγαθό, χρήματα ή τρόπο ζωής. Όσο πιο ισχυρή είναι η προσκόλληση, τόσο περισσότερο ανησυχούμε και αγχωνόμαστε.
Η προσκόλληση συνοδεύεται και από σκέψεις που λένε ότι τα πράγματα δεν πρέπει να εξελιχθούν με ένα συγκεκριμένο τρόπο. "Δεν πρέπει να συμβεί αυτό, δεν πρέπει να κάνει κάτι ο άλλος, δεν πρέπει να χάσω αυτό, κ.ο.κ". Οι σκέψεις που λένε "δεν πρέπει" αυξάνουν το άγχος γιατί αποτελούν προσπάθειες για απόλυτο έλεγχο πάνω στα γεγονότα, στο τι συμβαίνει ή τι κάνουν οι άλλοι. Και επειδή αυτά ελάχιστα μόνο μπορούμε να τα επηρεάζουμε (και αυτό είναι κάτι που το γνωρίζουμε, συνειδητά ή ασυνείδητα), οι σκέψεις ελέγχου μάς δημιουργούν ανησυχία και άγχος. Η ισχυρή επιθυμία μας να διατηρήσουμε το αντικείμενο της προσκόλλησής μας, δημιουργεί έντονο φόβο και μια ισχυρή αντίσταση απέναντι στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η ζωή.
Επομένως, μαζί με την αύξηση της συνειδητής στάσης, είναι σημαντικό να μειώσουμε τις προσκολλήσεις και την επιθυμία για έλεγχο.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
Διαβάστε επίσης:
