Η ζωή από μόνη της είναι μια εμπειρία, ανερμήνευτη και αχαρακτήριστη. Μπορεί να γίνει όμως δυσλειτουργική και δυσάρεστη, αν παίρνουμε τα πράγματα πολύ στα σοβαρά και αν ερμηνεύουμε τις καταστάσεις της καθημερινότητας μέσα από τα φίλτρα του Εγώ.
Πολλές φορές ασχολούμαστε με θέματα που, αντικειμενικά, δεν απαιτούν την προσοχή μας. Θέλουμε να έχουμε άποψη για κάτι, να κρίνουμε έναν άνθρωπο, να αποδείξουμε ότι έχουμε δίκιο σε μια συζήτηση, ή να αποδείξουμε στους άλλους την αξία μας, ενώ τίποτα από αυτά δεν είναι απαραίτητο να γίνει. Το αποτέλεσμα είναι ότι σπαταλάμε πολλή ενέργεια και χρόνο, τροφοδοτούμε τα ίδια μοτίβα του παρελθόντος και ενισχύουμε τα συμπτώματα, κάτι που μας εμποδίζει να αλλάξουμε.
Οι πιο λειτουργικοί και ήρεμοι άνθρωποι δεν ασχολούνται μ’ αυτά. Δεν νιώθουν την ανάγκη να έχουν σώνει και καλά άποψη για ένα θέμα, δεν κρίνουν τους άλλους, δεν νοιάζονται για το αν έχουν δίκιο σε μια συζήτηση, ούτε αν αναγνωρίζουν οι άλλοι την αξία τους. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν νιώθουν ανεπαρκείς και άρα δεν προσπαθούν να αντισταθμίσουν την ανεπάρκειά τους με διάφορους τρόπους σαν αυτούς που αναφέραμε.
Κάποιος που νιώθει ανεπαρκής, ανεπίγνωστα, χωρίς να το καταλαβαίνει, κρίνει πολλές καταστάσεις ως ευκαιρίες για να αντισταθμίσει την ανεπάρκειά του. Π.χ. όταν συζητάει με κάποιον, κρίνει σημαντικό το να έχει δίκιο και αντιμετωπίζει τη συζήτηση ως μια ευκαιρία για να πετύχει αυτό το σκοπό. Όταν βρίσκεται σε μια παρέα θεωρεί σημαντικό να τον προσέχουν οι άλλοι και άρα αντιμετωπίζει μια τέτοια κατάσταση ως ευκαιρία για να τραβήξει την προσοχή. Αν δεν το κάνει, θα νιώσει ότι έχασε μια σημαντική ευκαιρία. Ή ακόμα, κάποιος μπορεί να κρίνει το κύρος ως καθοριστικό παράγοντα για την αξία του και να αντιμετωπίζει τον εαυτό του και τους άλλους σύμφωνα με κάποια κριτήρια, στα οποία έχει δώσει ιδιαίτερη σημασία (π.χ. επάγγελμα, εισόδημα, εμφάνιση, κοινωνική αναγνώριση, κ.ά).
Η ανάγκη να θεωρούμε ότι είναι σημαντικό να κάνουμε κάποια πράγματα (να κρίνουμε, να αρέσουμε, να επιβληθούμε, κ.τ.λ), προέρχεται από μια βαθιά αίσθηση ιδιοκτησίας (ότι κάτι είναι δικό μας) που αφορά την εικόνα του σώματος, ρόλους, πεποιθήσεις, ή ακόμα και αντικείμενα όπως παιχνίδια. Γι' αυτό τη σοβαρή αντιμετώπιση κάποιων εμπειριών τη συναντάμε ήδη στα μικρά παιδιά, από τότε δηλαδή που αρχίζει να διαμορφώνεται η αίσθηση "δικό μου". Για ένα μικρό παιδί μπορεί να είναι σημαντικό να αποκτήσει ένα παιχνίδι σαν να εξαρτάται η ζωή του από αυτό, με τον ίδιο τρόπο που για έναν ενήλικα είναι σημαντικό να έχει δίκιο σε μια συζήτηση και φωνάζει ή είναι έτοιμος ακόμα και να χτυπήσει τον συνομιλητή του.
Το Εγώ εκφράζεται μέσα από τις επιθυμίες, είτε αυτές αφορούν πράγματα που θέλουμε να πετύχουμε, είτε αφορούν εμπειρίες που δεν θέλουμε να ζήσουμε και άρα επιθυμούμε να τις αποφύγουμε. Αυτά τα "θέλω" και τα "δεν θέλω", σε συνδυασμό με τα υποκειμενικά κριτήρια που αναπτύσσει ο νους μέσα από την ανατροφή και την παιδεία, δημιουργούν την αίσθηση της σημαντικότητας γύρω από εμπειρίες και καταστάσεις. Μετατρέπουν τη ζωή σε μια πολύ σοβαρή υπόθεση, με αποτέλεσμα να χάνουμε την ελαφρότητα και τη χαρά της υπαρξιακής εμπειρίας. Πολλές ουδέτερες καταστάσεις μετατρέπονται σε διλήμματα, συγκρούσεις και ζητήματα ζωής ή θανάτου, χωρίς να υπάρχει αντικειμενικός λόγος.
Για να απεγκλωβιστούμε από αυτά τα μοτίβα πεποιθήσεων και συμπτωμάτων, πρέπει κατ' αρχήν να τα παρατηρήσουμε. Οι περισσότεροι άνθρωποι που κρίνουν, δεν έχουν καν επίγνωση ότι κρίνουν. Όσοι φωνάζουν στις συζητήσεις σαν να πρόκειται για θέμα ζωής ή θανάτου, δεν μπορούν καν να παρατηρήσουν ότι πίσω από την προσπάθεια να ακουστούν κρύβεται, πρώτον, η ταύτιση με κάποιες πεποιθήσεις και, δεύτερον, ο φόβος μήπως συμβεί αυτό που δεν θέλουν. Η παρατήρηση είναι η βασικότερη προϋπόθεση για την αλλαγή. Και αν η παρατήρηση συνοδεύεται από την αποταύτιση, δηλαδή τη διάλυση των αντίστοιχων ταυτοτήτων, τότε η απελευθέρωση από τον ασυνείδητο προγραμματισμό είναι μονόδρομος.
Για να απεγκλωβιστούμε από αυτά τα μοτίβα πεποιθήσεων και συμπτωμάτων, πρέπει κατ' αρχήν να τα παρατηρήσουμε. Οι περισσότεροι άνθρωποι που κρίνουν, δεν έχουν καν επίγνωση ότι κρίνουν. Όσοι φωνάζουν στις συζητήσεις σαν να πρόκειται για θέμα ζωής ή θανάτου, δεν μπορούν καν να παρατηρήσουν ότι πίσω από την προσπάθεια να ακουστούν κρύβεται, πρώτον, η ταύτιση με κάποιες πεποιθήσεις και, δεύτερον, ο φόβος μήπως συμβεί αυτό που δεν θέλουν. Η παρατήρηση είναι η βασικότερη προϋπόθεση για την αλλαγή. Και αν η παρατήρηση συνοδεύεται από την αποταύτιση, δηλαδή τη διάλυση των αντίστοιχων ταυτοτήτων, τότε η απελευθέρωση από τον ασυνείδητο προγραμματισμό είναι μονόδρομος.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
Διαβάστε επίσης:
