- Τι είναι η Θετική Ψυχολογία;
Η Θετική Ψυχολογία είναι ένας σχετικά νέος επιστημονικός κλάδος που μελετάει την ευτυχία. Παραδοσιακά, η Ψυχολογία, η Ψυχιατρική, καθώς και άλλοι κλάδοι της ψυχικής υγείας, μελετούν τις διάφορες μορφές της δυστυχίας, όπως είναι το άγχος και η κατάθλιψη, και προσπαθούν να προσφέρουν λύσεις.
Η Θετική Ψυχολογία ψάχνει να βρει πώς μπορούν να γίνουν οι άνθρωποι ευτυχισμένοι. Μέχρι τώρα, οι διάφοροι κλάδοι της ψυχικής υγείας επιδίωκαν να φέρουν τους ανθρώπους απ' το -5, στην κλίμακα της δυστυχίας, στο 0. Όπως είχε πει και ο Φρόιντ, ο σκοπός της Ψυχανάλυσης ήταν να μετατρέψει τη δυστυχία της υστερίας σε φυσιολογική ανθρώπινη δυστυχία. Η Θετική Ψυχολογία διερωτάται αν μπορούμε να κάνουμε κάτι περισσότερο από αυτό και πώς να το υλοποιήσουμε.
- Γιατί είναι τόσο δύσκολο να είμαστε ευτυχισμένοι;
Στους περισσότερους από εμάς η ευτυχία φαίνεται σαν να είναι κάτι που δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε. Και αυτό ίσως εξηγείται από το γεγονός ότι μάλλον δεν έχουμε εξελιχθεί για να είμαστε ευτυχισμένοι. Αν δούμε την εξελικτική διαδικασία, οι δυνάμεις της φυσικής επιλογής ξεχωρίζουν τους οργανισμούς που μπορούν να αναπαραχθούν και να δημιουργήσουν γόνιμους απογόνους. Αυτές τις δυνάμεις δεν τις απασχολεί αν οι οργανισμοί είναι ευτυχισμένοι ή αν απολαμβάνουν τη ζωή τους. Μάλιστα, αν το σκεφτεί κανείς, πολλές από τις λειτουργίες που μας βοήθησαν να επιβιώσουμε, όπως η ικανότητά μας να σκεφτόμαστε το μέλλον, να θυμόμαστε τα άσχημα γεγονότα του παρελθόντος, ή να προβλέπουμε τι μπορεί να πάει στραβά στο μέλλον, συμβάλλουν στη δυστυχία μας.
- Πιστεύετε ότι ο κόσμος γνωρίζει πώς μπορεί να προσεγγίσει την ευτυχία;
Απ' ό,τι φαίνεται, εμείς οι άνθρωποι δεν είμαστε και τόσο καλοί στο να προβλέπουμε τι μπορεί να μας κάνει ευτυχισμένους. Πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι αν καταφέρουμε κάτι στον επαγγελματικό τομέα, ή αν αποκτήσουμε χρήματα, ή αν κάνουμε οικογένεια, ότι θα γίνουμε πιο ευτυχισμένοι. Αλλά τίποτα από αυτά δεν φαίνεται να μπορεί να ικανοποιήσει αυτόν τον σκοπό. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι με πολλά χρήματα δεν είναι περισσότερο ευτυχισμένοι από τους εργαζόμενους της μεσαίας τάξης. Ή πολλοί λέμε "αν γινόμουν πάλι νέος θα ήμουν πιο ευτυχισμένος", αλλά απ' ό,τι φαίνεται οι πιο ηλικιωμένοι βιώνουν στην καθημερινότητά τους περισσότερες στιγμές ευτυχίας απ' ό,τι οι νέοι άνθρωποι.
Μια άλλη κοινή αυταπάτη είναι ότι πολλοί πιστεύουν ότι αν αποκτήσουν παιδιά θα είναι πιο ευτυχισμένοι. Αν και οι γονείς αγαπάνε τα παιδιά τους, αν τους ρωτήσεις ποια είναι η ψυχική τους διάθεση σε διάφορες στιγμές στην καθημερινότητά τους, οι περισσότεροι θα σου πουν ότι δεν είναι περισσότερο ευτυχισμένοι επειδή φροντίζουν τα παιδιά τους απ' ό,τι όταν κάνουν άλλα πράγματα. Γι' αυτό το να κάνεις παιδιά δεν μπορεί από μόνο του να σε κάνει πιο ευτυχισμένο.
- Πώς ο διαλογισμός μπορεί να μας βοηθήσει να ζήσουμε πιο ευτυχισμένοι;
Ο διαλογισμός στην καθημερινότητά μας είναι μία τεχνική που μπορεί πραγματικά να αλλάξει τη σχέση που έχουμε με αυτά που βιώνουμε την κάθε στιγμή. Με απλά λόγια, σημαίνει να είσαι συνειδητός, να έχεις επίγνωση της κάθε στιγμής και να την αποδέχεσαι όπως είναι. Και οι περισσότεροι μπορεί να νομίζουν ότι είναι ήδη συνειδητοί και ότι δεν υπάρχει τίποτα το αξιόλογο σ' αυτό. Αλλά αν αρχίσεις πραγματικά να προσέχεις τις σκέψεις που δημιουργεί ο νους σου (κάτι που καταφέρνεις με το διαλογισμό), θα παρατηρήσεις ότι τον περισσότερο χρόνο ο νους σκέφτεται είτε το παρελθόν, για πράγματα που έχουν συμβεί, είτε το μέλλον, προσπαθώντας να προβλέψει τι θα γίνει. Είναι πολύ σπάνιο να είναι κανείς παρών στο εδώ και τώρα. Αλλά αυτή είναι μια δεξιότητα που μπορούμε να αναπτύξουμε και να δημιουργήσουμε νέες δυνατότητες για να ζήσουμε πιο ευτυχισμένοι.
- Πώς μπορεί να γίνει κανείς πιο συνειδητός;
Είναι σαν τη γυμναστική. Αν κάποιος θέλει να γυμναστεί, μπορεί να αρχίσει να χρησιμοποιεί το σώμα του περισσότερο στις καθημερινές του δραστηριότητες. Π.χ. αντί να χρησιμοποιεί το ασανσέρ να επιλέγει τις σκάλες, αντί να οδηγεί να κάνει ποδήλατο, ή να παρκάρει το αυτοκίνητό του πιο μακριά από το σημείο όπου θέλει να φτάσει για να περπατήσει και λίγο.
Έτσι και για να γίνει κανείς πιο συνειδητός, μπορεί να χρησιμοποιεί τις απλές και καθημερινές δραστηριότητές του. Για παράδειγμα, όταν πλένεις τα δόντια σου να έχεις την προσοχή σου εκεί. Όταν κάνεις μπάνιο, νιώσε πώς είναι να πέφτει το νερό πάνω στο σώμα σου. Και μπορείς να συνεχίσεις να είσαι συνειδητός και καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, όταν οδηγείς για να πας στη δουλειά, όταν βγάζεις το σκύλο βόλτα, ή όταν κάνεις οτιδήποτε άλλο. Επίσης, αν θέλεις να φτιάξεις ένα ωραίο σώμα, θα αφιερώσεις κάποιο χρόνο από την καθημερινότητά σου για να πας στο γυμναστήριο.
Για να γίνεις πιο συνειδητός πρέπει να κάνεις το ίδιο. Πρέπει να αφιερώνεις κάποιο χρόνο καθημερινά για να κάνεις διαλογισμό. Στο διαλογισμό επιλέγεις ένα συγκεκριμένο αντικείμενο όπου εστιάζεις την προσοχή σου, όπως η αίσθηση της αναπνοής, η κίνηση της κοιλιάς κατά την αναπνοή, ή το αργό περπάτημα, και κάθε φορά που η προσοχή σου χάνεται μέσα σε σκέψεις για το μέλλον ή το παρελθόν, την επαναφέρεις ομαλά στην παρούσα στιγμή. Με το χρόνο, αναπτύσσουμε την ικανότητά μας να είμαστε πιο συνειδητοί, κάτι που μας συντροφεύει και στην υπόλοιπή μας ζωή.
*Απόσπασμα από μαγνητοσκοπημένη συνέντευξη του Ρόναλντ Σίγκελ.
Μετάφραση: Νίκος Μπάτρας
Διαβάστε επίσης:
