Το σατόρι δεν είναι μια αφύσικη κατάσταση του μυαλού. Δεν είναι μια έκσταση, όπου εξαφανίζεται η πραγματικότητα. Δεν είναι μια ναρκισσιστική κατάσταση του μυαλού, όπως μπορεί να θεωρηθεί σε μερικές θρησκευτικές εκδηλώσεις. Αν είναι κάτι, είναι μια εντελώς ομαλή κατάσταση του μυαλού. Όπως διακήρυξε ο Γιόσου, "το Ζεν είναι η καθημερινή σου σκέψη". Μόνο από τη ρύθμιση του γάντζου εξαρτάται το αν η πόρτα ανοίγει προς τα μέσα ή προς τα έξω.
Το σατόρι έχει ένα περίεργο αποτέλεσμα για το άτομο που το νιώθει. "Όλες οι πνευματικές σου δραστηριότητες θα λειτουργούν τώρα με διαφορετικό κλειδί, που θα είναι πιο ικανοποιητικό, πιο γαλήνιο, πιο γεμάτο από χαρά, παρ' όσα κι αν είχατε νιώσει προηγουμένως. Θα αλλάξει ο τόνος της ζωής. Υπάρχει κάτι αναζωογονητικό όταν κατέχετε το Ζεν. Το λουλούδι της άνοιξης θα φαίνεται πιο όμορφο κι ο χείμαρρος του βουνού θα τρέχει πιο δροσερός και διαφανής."
Στην παραπάνω περιγραφή του Σουζούκι είναι ολοφάνερο πως το σατόρι είναι η αληθινή εκπλήρωση της κατάστασης της ευημερίας. Αν προσπαθούσαμε να εκφράσουμε τη φώτιση με ψυχολογικούς όρους, θα έλεγα πως είναι η κατάσταση κατά την οποία το άτομο είναι απόλυτα συντονισμένο με την πραγματικότητα -μέσα του και έξω απ' αυτό-, μια κατάσταση κατά την οποία έχει πλήρως συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα και την έχει πλήρως συλλάβει. Αυτός την έχει συνειδητοποιήσει, δηλαδή όχι το μυαλό του ή οποιοδήποτε άλλο μέρος του οργανισμού του, αλλά αυτός, ο όλος άνθρωπος. Την έχει συνειδητοποιήσει, όχι σαν ένα αντικείμενο που το πιάνει με τη σκέψη του - αλλά αυτό, το λουλούδι, το σκυλί, τον άνθρωπο, στην πλήρη του (ή της) πραγματικότητα.
Αυτός που αφυπνίζεται είναι ανοιχτός κι ευαίσθητος, γιατί έχει εγκαταλείψει την προσκόλληση στον εαυτό του σαν πράγμα - κι έτσι έχει γίνει άδειος και πρόθυμος να δεχτεί. Φώτιση σημαίνει "να αφυπνιστεί πλήρως η όλη σου προσωπικότητα προς την πραγματικότητα".
Η εμπειρία του σατόρι δεν μπορεί ποτέ να μεταφερθεί διανοητικά. Όπως είπε και ο Σουζούκι, "είναι μια εμπειρία που καμία εξήγηση ή επιχείρημα δεν μπορούν να τη μεταδώσουν σε άλλους, εκτός και αν την έχουν νιώσει κι οι ίδιοι". Και δεν είναι μόνο πως η τελική απάντηση στη ζωή δεν μπορεί να δοθεί με οποιαδήποτε διανοητική διατύπωση. Για να φτάσεις στη φώτιση πρέπει να παραμερίσεις τις πολλές κατασκευές του νου που βάζουν τροχοπέδη στην αληθινή ενόραση.
*Από το βιβλίο "Ζεν Βουδισμός και Ψυχανάλυση", Έριχ Φρομ, Ντ. Τ. Σουζούκι, Ρ. Ντε Μαρτίνο (εκδ. Μπουκουμάνη, 1979)
**Ο Έριχ Φρομ (1900-1980) ήταν ψυχαναλυτής, κοινωνικός φιλόσοφος και καθηγητής ψυχιατρικής σε διάφορα πανεπιστήμια και κολέγια των Η.Π.Α.
Διαβάστε επίσης:
