Υπάρχουν κάποια πράγματα που αν τα μαθαίναμε στα σχολικά μας χρόνια, η ζωή μας θα ήταν σίγουρα καλύτερη. Δεν χρειάζεται να συμβεί κάποια ριζική αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος, απλά να προστεθούν ορισμένα στοιχεία αυτογνωσίας και βιωματικές ασκήσεις, που θα καθιστούν τους ανθρώπους πιο συνειδητούς και πιο υγιείς, ψυχικά και σωματικά.1) Τι είμαστε
Τις πιο τρελές πληροφορίες που μπορεί να φανταστεί κανείς, τις μαθαίνουμε στα σχολικά έδρανα: ποιες δυνάμεις ασκούνται σε ένα αντικείμενο που γυρίζει γύρω από τη Γη, από τι αποτελείται ένα μιτοχόνδριο, πότε έγινε ο εμφύλιος στην Αίγυπτο, πώς λέγανε τη γυναίκα του Σωκράτη, ποια είναι η πρωτεύουσα της Ουρουγουάης, ποια είναι τα αχώριστα μόρια στη γραμματική, και πολλά άλλα.
Αυτό που δεν μας λένε είναι το σημαντικότερο όλων: τι είμαστε. Με την ίδια λογική που για να οδηγήσει κανείς ένα αυτοκίνητο πρέπει να αποκτήσει κάποιες βασικές γνώσεις για τη λειτουργία του, έτσι θα έπρεπε να μαθαίνουμε και κάποια βασικά πράγματα για το πώς λειτουργεί το σύστημά μας. Και δεν εννοούμε γνώσεις ανατομίας όπου χανόμαστε στους ορισμούς και τις περιγραφές, αλλά βιωματικές γνώσεις για το πώς διαμορφώνεται η συμπεριφορά ανάλογα με τις σκέψεις, πώς λειτουργεί ο νους, και, το σημαντικότερο, ότι αυτό που είναι πάντα παρόν σε όλες τις εμπειρίες της ζωής μας και στο οποίο αναφερόμαστε κάθε φορά που λέμε "εγώ", είναι η επίγνωση και όχι κάποιος χαρακτήρας ή προσωπικότητα.
2) Να χαλαρώνουμε
Ασχέτως του τι ζωή θα ζήσει ο καθένας από εμάς και τι εμπειρίες τον περιμένουν, θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο να μαθαίναμε κάποιες τεχνικές χαλάρωσης. Ασκήσεις αναπνοής, γιόγκα ή διαλογισμός, είναι ίσως οι ευκολότεροι τρόποι που αν τους μαθαίναμε από μικροί θα γλιτώναμε από περιττό άγχος, πόνο και ψυχοσωματικά συμπτώματα. Επίσης, θα μπορούσαν να μας φανούν πολύ χρήσιμα εργαλεία στις κρίσιμες περιόδους της ζωής μας, όταν τα όρια του συστήματός μας δοκιμάζονται και δεν έχουμε κανένα υπόβαθρο αυτοβοήθειας και αυτογνωσίας.
3) Ποια είναι η σχέση μας με τον νου μας
Ενώ λαμβάνουμε ένα σωρό πληροφορίες και ερεθίσματα, και ενώ γνωρίζουμε ότι η επεξεργασία αυτών των πληροφοριών και ερεθισμάτων γίνεται από τον νου με τη διαδικασία της παραγωγής σκέψεων, δεν μαθαίνουμε το πιο θεμελιώδες: ότι οι σκέψεις είναι απλά μια διαδικασία που συμβαίνει από το σώμα (το νευρικό σύστημα) και ότι το να αντλεί κανείς την ταυτότητά του από τις σκέψεις είναι η πρωταρχική αιτία της δυστυχίας του.
4) Τι είναι τα συναισθήματα και πώς να τα διαχειριζόμαστε
Πολλά δράματα θα είχαν αποφευχθεί αν μαθαίναμε κάποιες δεξιότητες διαχείρισης των συναισθημάτων μας. Όπως και οι σκέψεις, έτσι και αυτά, είναι απλώς φαινόμενα που συμβαίνουν μέσα μας. Αντί να ταυτιζόμαστε μαζί τους και να λέμε π.χ. "είμαι θυμωμένος", θα μπορούσαμε να μάθουμε να αποστασιοποιούμαστε από αυτά και να λέμε "έχω επίγνωση ότι νιώθω θυμό". Πολλές συναισθηματικές υπερβολές που προκύπτουν από συσσωρευμένα συναισθήματα, συνδυασμένα με επαναλαμβανόμενα μοτίβα σκέψεων, εντείνουν τη δυστυχία μας, ενώ αυτό που χρειάζεται είναι να μάθουμε να παρατηρούμε αυτά τα φαινόμενα.
5) Τη διαφορά μεταξύ κοινωνικής ταυτότητας και αληθινού εαυτού
Όταν τα παιδιά μαθαίνουν ότι ανήκουν σε μια συγκεκριμένη εθνικότητα (και το ακούνε αυτό επανειλημμένα για πολλά χρόνια), είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουν αργότερα ότι αυτό αποτελεί μόνο ένα στοιχείο της κοινωνικής τους ταυτότητας και ότι στην πραγματικότητα είναι μορφές ενέργειας χωρίς εθνική καταγωγή και χωρίς έτοιμα πακέτα πεποιθήσεων. Αντίστοιχα, όταν μαθαίνουν να αντλούν την αξία τους από την εικόνα τους, την επιβράβευση των άλλων, τις επιδόσεις τους ή τα αποκτήματά τους, τους είναι πολύ δύσκολο μετά να εκτιμήσουν τον εαυτό τους και να τον αποδεχτούν άνευ όρων.
6) Κατανόηση αντί για κριτική
"Γιατί αυτός θυμώνει εύκολα; Γιατί ο άλλος είναι βίαιος; Γιατί εκείνος τραβάει συνεχώς την προσοχή και θέλει οι άλλοι να ασχολούνται μαζί του;" Αυτά και πολλά άλλα παρόμοια ερωτήματα θα ήταν καλό να μπορούμε να τα απαντήσουμε. Δεν απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις ψυχολογίας, αλλά να γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι δεν είναι οι συμπεριφορές τους και ότι όλα τα συμπτώματα έχουν τις αιτίες τους. Αντί όμως να μαθαίνουμε να κατανοούμε την ανασφάλεια και τις μορφές που μπορεί να λάβει η αίσθηση της προσωπικής ανεπάρκειας, αναπτύσσουμε τα αντίθετα αντανακλαστικά: μαθαίνουμε να κρίνουμε, να διαχωρίζουμε, να περιθωριοποιούμε, να βάζουμε ταμπέλες και να απορρίπτουμε.
Τέλος, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι ο σκοπός των παραπάνω προληπτικών μέτρων δεν είναι η αποφυγή των δυσάρεστων εμπειριών ή η αποφυγή του πόνου. Αυτό θα ήταν ουτοπικό και ανεφάρμοστο. Εξάλλου, τα πολυτιμότερα μαθήματα στη ζωή τα παίρνει κανείς από τον πόνο - ο πόνος είναι που μας ωθεί να γίνουμε πιο συνειδητοί.
Το ζητούμενο είναι η διαμόρφωση μιας διαφορετικής στάσης, όπου η εκπαίδευση που θα έχουμε λάβει θα μας ωθεί να γινόμαστε πιο σοφοί και πιο δυνατοί κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύσκολες εμπειρίες. Πολλοί από εμάς καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε πολύ επώδυνες καταστάσεις στη ζωή μας. Το να ευχόμαστε να μην τις αντιμετωπίζαμε δεν ωφελεί. Η ουσία είναι να μπορούμε, έχοντας λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση, να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις εμπειρίες για να αναπτυχθούμε, πρώτα σε επίπεδο αυτογνωσίας και μετά στους υπόλοιπους τομείς της ζωής μας.
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
Διαβάστε επίσης:
