Η αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας και τον κόσμο εξαρτάται από το κατά πόσο έχουμε προσεγγίσει την αληθινή μας φύση. Δηλαδή, πόσο καλά έχουμε κατανοήσει αυτό που ονομάζουμε ύπαρξη ή ζωή.
Κάποιες πληροφορίες-γνώσεις μπορούν να μας βοηθήσουν να δούμε τη ζωή με λιγότερα φίλτρα, λιγότερες σκέψεις, λιγότερες αντιστάσεις και περισσότερη χαρά. Σ' αυτό το άρθρο παρουσιάζουμε δέκα από τις πιο σημαντικές.
1. Όλα είναι κενά
Σήμερα οι φυσικοί επιβεβαιώνουν ότι αυτό που ονομάζουμε ύλη αποτελείται κατά 99,99% από κενό χώρο. Και αυτό γιατί τα άτομα που αποτελούν την ύλη δεν είναι συμπαγή, αλλά αποτελούνται από κενό χώρο που περιλαμβάνεται μεταξύ του πυρήνα και των ηλεκτρονίων τους. Αλλά το κενό δεν είναι όπως πιστεύαμε μέχρι πρότινος ένα αμέτοχο πλαίσιο όπου εξελίσσονται τα φαινόμενα που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας. Είναι κάτι πολύ περισσότερο, καθώς αποδείχθηκε πρόσφατα ότι από το κενό μπορούν να εμφανιστούν αυθόρμητα τα στοιχειώδη σωματίδια και ίσως η διάκριση μεταξύ ύλης και κενού να μην είναι και τόσο βάσιμη. Εξάλλου, η κβαντική φυσική δεν θεωρεί τα σωματίδια ως κόκκους ύλης, αλλά πρότυπα πιθανοτήτων μέσα στο αδιάσπαστο κοσμικό πλέγμα.
2. Όλα στην ουσία τους είναι ίδια
Σε συνέχεια του προηγούμενου, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι όλα στη βάση τους αποτελούνται από τα ίδια στοιχεία. Τα άτομα υδρογόνου που υπάρχουν μέσα μας είναι ακριβώς τα ίδια με τα άτομα υδρογόνου που υπάρχουν στη θάλασσα, στην ατμόσφαιρα ή στον ήλιο. Αυτό που μας κάνει διαφορετικούς από τις άλλες ενεργειακές μορφές είναι ο συνδυασμός των ατόμων.
3. Τι είμαστε;
Είμαστε η μία και μοναδική συνειδητότητα με τη μορφή που έχουμε αυτή τη στιγμή. Όπου "συνειδητότητα" άλλος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη λέξη σύμπαν, ζωή ή θεός (η ζωή εδώ δεν έχει την περιοριστική έννοια που της δίνουν οι βιολόγοι, σύμφωνα με την οποία ζωή είναι ό,τι εμφανίζει την ικανότητα του μεταβολισμού και της αναπαραγωγής. Και οι περισσότεροι άνθρωποι που επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη θεός, δεν την εννοούν ως τη συμπαντική συνειδητότητα, αφού την έχουν ταυτίσει με κάποια θρησκεία, δηλαδή με έννοιες, κανόνες και παραδόσεις που διαμορφώνουν το Εγώ).
Στην πραγματικότητα δεν είμαστε ξεχωριστοί από το όλο, αλλά είμαστε αυτό το όλο που εκφράζεται με αυτές τις μορφές. Αυτό που μας εμποδίζει να το συνειδητοποιήσουμε είναι η ταύτισή μας με διάφορες σκέψεις και αισθήσεις, κάτι που μας δημιουργεί την ταυτότητα του ξεχωριστού εγωικού εαυτού. Είναι σαν τα κύματα της θάλασσας να είχαν την ικανότητα του αυτοπροσδιορισμού και να πιστεύανε ότι είναι κύματα, ξεχνώντας ότι είναι η θάλασσα (ή το νερό) που εκφράζεται με τη μορφή των κυμάτων στην επιφάνειά της για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα.
4. Η Γη δεν έχει σύνορα
Όταν κάποιος κοιτάει μια φωτογραφία του πλανήτη μας τραβηγμένη από το διάστημα δεν βλέπει πουθενά σύνορα, ούτε διακρίνει πού αρχίζει και πού τελειώνει μία χώρα. Όλα αυτά είναι ανθρώπινα κατασκευάσματα. Σίγουρα είναι απαραίτητα και μας διευκολύνουν σε κάποιους τομείς, όπως στην επικοινωνία και την οργάνωση των πληθυσμών, αλλά τίποτα δεν δικαιολογεί τις συγκρούσεις και τους πολέμους μεταξύ των χωρών. Αυτά είναι αποκλειστικά συμπτώματα που προέρχονται από το Εγώ, δηλαδή την ταύτισή μας με κάποιες σκέψεις, που άλλες αφορούν τις θρησκείες, άλλες τα έθνη, άλλες τις φυλές, κ.ο.κ. Είναι ψευδαισθήσεις που περιμένουν από εμάς να τις δούμε ως τέτοιες για να σταματήσουμε να τις πιστεύουμε. Οι χώρες μπορούν να διατηρήσουν τα σύνορά τους ειρηνικά, για λόγους πρακτικούς, πολιτισμικούς ή άλλους, χωρίς όμως τις επιθετικές και επεκτατικές διαθέσεις που προέρχονται από το Εγώ.
5. Οι χρήσιμες και οι άχρηστες σκέψεις
Υπάρχουν οι πρακτικές και χρήσιμες σκέψεις, και υπάρχουν και οι σκέψεις που περιστρέφονται γύρω από ένα Εγώ, που κρίνουν, που αναμασούν το παρελθόν ή φαντάζονται το μέλλον. Αντί να είμαστε ταυτισμένοι με τις σκέψεις που δημιουργεί ο νους μας και να χανόμαστε στη μνήμη ή στη φαντασία, μπορούμε να επιλέξουμε να είμαστε οι παρατηρητές αυτών των σκέψεων και να χρησιμοποιούμε τις πρακτικές σκέψεις για την επίλυση πρακτικών προβλημάτων ή για την κατανόηση κάποιων ζητημάτων.
6. Τι σημαίνει "γνωρίζω τον εαυτό μου"
Πρόκειται για μια από τις πιο παρερμηνευμένες φράσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας. Γνωρίζω τον εαυτό μου δεν σημαίνει ξέρω τι μου αρέσει, τι δεν μου αρέσει, τι με ευχαριστεί, τι με δυσαρεστεί, τι πιστεύω, κ.ο.κ. Αυτά βέβαια υπερισχύουν αν αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως ένα σύνολο απόψεων και στάσεων απέναντι σε διάφορα αντικείμενα ή καταστάσεις. Αυτός όμως δεν είναι ο πραγματικός μας εαυτός. Ένα βουδιστικό ρητό λέει "γνωρίζω τον εαυτό μου σημαίνει ξεχνάω τον εαυτό μου". Με άλλα λόγια, είμαστε αυτό που περιγράψαμε και παραπάνω: η επίγνωση της ζωής, η συνειδητότητα που αποκτάει συνείδηση για τον εαυτό της μέσα από τις μορφές (που καταχρηστικά θα λέγαμε "μορφές μας"). Ξεχνάω τον εαυτό μου σημαίνει απαλλάσσομαι από το βάρος του ψυχολογικού εαυτού, δηλαδή της ψευδαίσθησης του ξεχωριστού, του μοναδικού, του καλύτερου, του ανεπαρκούς, ή οποιουδήποτε άλλου χαρακτηρισμού προκύπτει από τις σκέψεις ή τα συναισθήματα.
7. Κάποτε ήμασταν μόνο ένα κύτταρο
Πριν λίγα χρόνια (και αυτό ισχύει για όλους, μικρούς και μεγάλους) τα σώματά μας ήταν μόνο ένα κύτταρο, αυτό που δημιουργήθηκε αμέσως μετά τη σύζευξη των γενετικών κυττάρων των γονιών μας. Αν το συνειδητοποιήσουμε αυτό, θα αντιληφθούμε ότι στο επίπεδο των μορφών, όλοι είμαστε μια διαδικασία που αυτή τη στιγμή εκφράζεται με μια συγκεκριμένη μορφή, και όπως όλες οι μορφές, έχει κι αυτή αρχή, μέση και τέλος.
8. Ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση
Το είχε πει και ο Αϊνστάιν. Αυτό που μας δίνει την εντύπωση της ύπαρξης του χρόνου είναι οι σκέψεις μας γι' αυτόν. Το παρελθόν μορφοποιείται στο μυαλό μας χάρη στις σκέψεις και τις αναμνήσεις που παράγει ο νους μας. Το ίδιο ισχύει και για το μέλλον. Κανένας δεν έχει συναντήσει ποτέ το μέλλον. Υπάρχουν μόνο οι σκέψεις που παράγει ο νους μας γι' αυτό, και σε πολλές περιπτώσεις οι σκέψεις είναι αρνητικές γιατί η λειτουργία του νου εξελικτικά είναι να μαθαίνει από τα λάθη που έχουμε κάνει, να αποδίδει ευθύνες και κατηγορίες, να προσπαθεί να προλάβει καταστάσεις ή να αποφύγει ενδεχόμενους κινδύνους. Το αποτέλεσμα αυτής της νοητικής λειτουργίας είναι η κατάθλιψη, το άγχος, οι φοβίες, η στενοχώρια και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα που μας προκαλούν δυστυχία.
9. Ο ψυχικός πόνος είναι η τροφή της συνειδητότητας
Χωρίς πόνο δεν υπάρχει το απαραίτητο κίνητρο για να γνωρίσει η συνειδητότητα τον εαυτό της. Και όσο πιο ανυπόφορος είναι ο πόνος, τόσο μεγαλύτερο είναι το κίνητρο για να επέλθει η αυτογνωσία. Με άλλα λόγια, μια ισχυρή ταύτιση με τις σκέψεις (δηλαδή ένα διογκωμένο Εγώ) είναι πιο πιθανό να ωθήσει τη συνειδητότητα να έρθει σε επαφή με τον εαυτό της, απ' ό,τι αν ο πόνος είναι υποφερτός και διαχειρίσιμος.
10. Ο ψυχολογικός φόβος οφείλεται στην άγνοια και στη συνήθεια
Στη σημερινή εποχή, και όχι μόνο στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες κοινωνίες, δεν ερχόμαστε πια αντιμέτωποι με άγρια θηρία όπως έκαναν οι πρόγονοί μας. Κι όμως, όλοι σχεδόν βιώνουμε σε τακτική βάση κάποιο είδος ψυχολογικού φόβου (απόρριψη, επίκριση, αποδοκιμασία, εγκατάλειψη, κ.ά). Η αιτία που δημιουργεί αυτούς τους φόβους δεν είναι οι καταστάσεις, αλλά οι σκέψεις μας γι' αυτές. Ο φόβος πρακτικά βασίζεται στο γεγονός ότι αγνοούμε ποια είναι η πραγματική μας φύση.
4. Η Γη δεν έχει σύνορα
Όταν κάποιος κοιτάει μια φωτογραφία του πλανήτη μας τραβηγμένη από το διάστημα δεν βλέπει πουθενά σύνορα, ούτε διακρίνει πού αρχίζει και πού τελειώνει μία χώρα. Όλα αυτά είναι ανθρώπινα κατασκευάσματα. Σίγουρα είναι απαραίτητα και μας διευκολύνουν σε κάποιους τομείς, όπως στην επικοινωνία και την οργάνωση των πληθυσμών, αλλά τίποτα δεν δικαιολογεί τις συγκρούσεις και τους πολέμους μεταξύ των χωρών. Αυτά είναι αποκλειστικά συμπτώματα που προέρχονται από το Εγώ, δηλαδή την ταύτισή μας με κάποιες σκέψεις, που άλλες αφορούν τις θρησκείες, άλλες τα έθνη, άλλες τις φυλές, κ.ο.κ. Είναι ψευδαισθήσεις που περιμένουν από εμάς να τις δούμε ως τέτοιες για να σταματήσουμε να τις πιστεύουμε. Οι χώρες μπορούν να διατηρήσουν τα σύνορά τους ειρηνικά, για λόγους πρακτικούς, πολιτισμικούς ή άλλους, χωρίς όμως τις επιθετικές και επεκτατικές διαθέσεις που προέρχονται από το Εγώ.
5. Οι χρήσιμες και οι άχρηστες σκέψεις
Υπάρχουν οι πρακτικές και χρήσιμες σκέψεις, και υπάρχουν και οι σκέψεις που περιστρέφονται γύρω από ένα Εγώ, που κρίνουν, που αναμασούν το παρελθόν ή φαντάζονται το μέλλον. Αντί να είμαστε ταυτισμένοι με τις σκέψεις που δημιουργεί ο νους μας και να χανόμαστε στη μνήμη ή στη φαντασία, μπορούμε να επιλέξουμε να είμαστε οι παρατηρητές αυτών των σκέψεων και να χρησιμοποιούμε τις πρακτικές σκέψεις για την επίλυση πρακτικών προβλημάτων ή για την κατανόηση κάποιων ζητημάτων.
6. Τι σημαίνει "γνωρίζω τον εαυτό μου"
Πρόκειται για μια από τις πιο παρερμηνευμένες φράσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας. Γνωρίζω τον εαυτό μου δεν σημαίνει ξέρω τι μου αρέσει, τι δεν μου αρέσει, τι με ευχαριστεί, τι με δυσαρεστεί, τι πιστεύω, κ.ο.κ. Αυτά βέβαια υπερισχύουν αν αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως ένα σύνολο απόψεων και στάσεων απέναντι σε διάφορα αντικείμενα ή καταστάσεις. Αυτός όμως δεν είναι ο πραγματικός μας εαυτός. Ένα βουδιστικό ρητό λέει "γνωρίζω τον εαυτό μου σημαίνει ξεχνάω τον εαυτό μου". Με άλλα λόγια, είμαστε αυτό που περιγράψαμε και παραπάνω: η επίγνωση της ζωής, η συνειδητότητα που αποκτάει συνείδηση για τον εαυτό της μέσα από τις μορφές (που καταχρηστικά θα λέγαμε "μορφές μας"). Ξεχνάω τον εαυτό μου σημαίνει απαλλάσσομαι από το βάρος του ψυχολογικού εαυτού, δηλαδή της ψευδαίσθησης του ξεχωριστού, του μοναδικού, του καλύτερου, του ανεπαρκούς, ή οποιουδήποτε άλλου χαρακτηρισμού προκύπτει από τις σκέψεις ή τα συναισθήματα.
7. Κάποτε ήμασταν μόνο ένα κύτταρο
Πριν λίγα χρόνια (και αυτό ισχύει για όλους, μικρούς και μεγάλους) τα σώματά μας ήταν μόνο ένα κύτταρο, αυτό που δημιουργήθηκε αμέσως μετά τη σύζευξη των γενετικών κυττάρων των γονιών μας. Αν το συνειδητοποιήσουμε αυτό, θα αντιληφθούμε ότι στο επίπεδο των μορφών, όλοι είμαστε μια διαδικασία που αυτή τη στιγμή εκφράζεται με μια συγκεκριμένη μορφή, και όπως όλες οι μορφές, έχει κι αυτή αρχή, μέση και τέλος.
8. Ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση
Το είχε πει και ο Αϊνστάιν. Αυτό που μας δίνει την εντύπωση της ύπαρξης του χρόνου είναι οι σκέψεις μας γι' αυτόν. Το παρελθόν μορφοποιείται στο μυαλό μας χάρη στις σκέψεις και τις αναμνήσεις που παράγει ο νους μας. Το ίδιο ισχύει και για το μέλλον. Κανένας δεν έχει συναντήσει ποτέ το μέλλον. Υπάρχουν μόνο οι σκέψεις που παράγει ο νους μας γι' αυτό, και σε πολλές περιπτώσεις οι σκέψεις είναι αρνητικές γιατί η λειτουργία του νου εξελικτικά είναι να μαθαίνει από τα λάθη που έχουμε κάνει, να αποδίδει ευθύνες και κατηγορίες, να προσπαθεί να προλάβει καταστάσεις ή να αποφύγει ενδεχόμενους κινδύνους. Το αποτέλεσμα αυτής της νοητικής λειτουργίας είναι η κατάθλιψη, το άγχος, οι φοβίες, η στενοχώρια και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα που μας προκαλούν δυστυχία.
9. Ο ψυχικός πόνος είναι η τροφή της συνειδητότητας
Χωρίς πόνο δεν υπάρχει το απαραίτητο κίνητρο για να γνωρίσει η συνειδητότητα τον εαυτό της. Και όσο πιο ανυπόφορος είναι ο πόνος, τόσο μεγαλύτερο είναι το κίνητρο για να επέλθει η αυτογνωσία. Με άλλα λόγια, μια ισχυρή ταύτιση με τις σκέψεις (δηλαδή ένα διογκωμένο Εγώ) είναι πιο πιθανό να ωθήσει τη συνειδητότητα να έρθει σε επαφή με τον εαυτό της, απ' ό,τι αν ο πόνος είναι υποφερτός και διαχειρίσιμος.
10. Ο ψυχολογικός φόβος οφείλεται στην άγνοια και στη συνήθεια
Στη σημερινή εποχή, και όχι μόνο στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες κοινωνίες, δεν ερχόμαστε πια αντιμέτωποι με άγρια θηρία όπως έκαναν οι πρόγονοί μας. Κι όμως, όλοι σχεδόν βιώνουμε σε τακτική βάση κάποιο είδος ψυχολογικού φόβου (απόρριψη, επίκριση, αποδοκιμασία, εγκατάλειψη, κ.ά). Η αιτία που δημιουργεί αυτούς τους φόβους δεν είναι οι καταστάσεις, αλλά οι σκέψεις μας γι' αυτές. Ο φόβος πρακτικά βασίζεται στο γεγονός ότι αγνοούμε ποια είναι η πραγματική μας φύση.
Σε συνδυασμό και με τις συνθήκες ανατροφής μας, μαθαίνουμε να αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως ένα περιορισμένο ανεπαρκές εγωικό άτομο, έχοντας χάσει την επαφή με τη συνειδητή βίωση των εμπειριών μας στο παρόν. Έτσι, οι εμπειρίες μας ερμηνεύονται μέσα από τα φίλτρα του προγραμματισμού μας, αντί να βιώνονται συνειδητά στο παρόν χωρίς φίλτρα, προβολές και ερμηνείες. Ο Ράινερ Μ. Ρίλκε, στο βιβλίο του "Γράμματα σ' ένα νέο ποιητή", παρουσιάζει την ψευδαίσθηση του φόβου ως εξής: "Ίσως όλοι οι δράκοι της ζωής μας να είναι πριγκίπισσες, που δεν προσμένουν παρά την ώρα που θα μας δουν όμορφους και τολμηρούς. Ίσως καθετί τρομακτικό να είναι, στο απώτατο βάθος του, έρημο και αβοήθητο, και να περιμένει από εμάς βοήθεια".
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com
Διαβάστε επίσης:
